باغ موزه عفیف آباد
باغ موزه عفیف آباد کجاست؟ با ما همراه شوید تا شما مسافران شهر راز را با یکی دیگر از موزه های شیراز آشنا کنیم. باغ عفیف آباد که آن را باغ گلشن نیز می‌نامند در جنوب خیابان قصردشت و در انتهای خیابان عفیف آباد واقع شده است. این باغ یکی از قدیمی ترین و زیباترین باغ های شیراز است.
طول باغ موزه عفیف آباد بیش از پانصد متر و عرض آن دویست و پنجاه متر و مساحت آن بیش از 127هزار متر مربع است. این باغ در دوره صفویه از جمله باغ های آباد شیراز بوده و به باغ گلشن شهرت داشته و محل استراحتگاه پادشاهان و حاکمان دوران صفویه بوده است. سازنده عمارت فعلی باغ با 1700متر زیربنا، میرزا علی محمدخان قوام الملک دوم است که در سال 1284ه.ق آن را احداث نمود و قنات«لیمک» را که در 15 کیلومتری باغ و در محل قصر قمشه وجود داشت، برای مشروب نمودن باغ خریداری کرد.
باغ موزه عفیف آباد سرانجام به یکی از وارثین قوام به نام «غفیفه» رسید و بدین نام نیز شهرت یافت. در ورودی باغ در شمال آن قرار دارد. سر در باغ چهار ستون ساده است که دو به دو در دو سوی آن و بر فراز ازاره آن قرار گرفته است. در پیشانی در ورودی، نقش دو شیر که گویی را در میان پنجه های خود گرفته اند دیده می شود. پس از گذر از در،دهلیزی وجود دارد که سقف آن را از چوب ساخته اند و با شکل های منظم هندسی مرتب کرده اند. در دیگر سوی در و پیشانی دهلیز، مجلس تاج گذاری پادشاه ساسانی وجود دارد که بر قالب نیم دایره ای به وسیله کاشی های رنگارنگ قرار دارد. پس از گذر از دالان کوتاهی به محوطه وسیعی می رسیم که عمارت اصلی در آن قسمت است.
ساختمان در وسط باغ قرار گرفته و از بنای 2 طبقه تشکیل شده و نمای آن رو به مشرق است. طبقه اول محوطه وسیعی است که آب نمای زیبایی در آن ساخته شده و سمت شرقی آن با پنجره های مشبک و رنگینی پوشیده شده است. در فواصل میان پنجره ها سنگ های گندمک نصب شده که روی آنها نقوشی از گل و بته حجاری شده است.
طبقه دوم که در واقع طبقه همکف ساختمان است، تالار مجللی است که اطراف آن را ایوان فرا گرفته است. در پیشانی عمارت صحنه ای از تاجگذاری یکی از پادشاهان ساسانی با کاشی تصویر شده است که موبدی تاج سلطنتی را به وی هدیه می دهد. در جلو ایوان بزرگ عمارت نیز چهار ستون بلند ساخته شده است. سقف ایوان با قطعات چوبی 4 و 6 گوش پوشیده شده است و روی آنها با رنگ و روغن نقاشی شده است.
سر ستون های ایوان گچبری شده اند و در بالای آنها به تقلید از نقوش تخت جمشید گچبری شده است. دیوار اتاق های تالار اصلی نیز همگی گچبری و مقرنس کاری شده و با نقش های گل و بته و صحنه شکار و مجابس بزم و رزم مزیّن شده اند. در دو طبقه ساختمان حدود 30 اتاق و تالار وجود دارد. تمامی اتاق ها دارای سقف و درهای چوبی تزیین شده هستند.
در شمال و جنوب تالار دو بخاری از سنگ مرمر تراشیده و نصب شده است. نمای شرقی عمارت شامل ایوان بزرگی است که در تمام طول بنا امتداد دارد. این نما از بیرون به وسیله ستون های آجری و گچی از هم جدا شده اند. نمای غربی عمارت نسبت به قرینه آن در مشرق بسیار ساده است. ایوان جنوبی نیز از نظر تزیینات بنا، تقریباً همانند ایوان شمالی است جز این که دو رشته پلکان شرقی-غربی حیاط را به طبقه دوم متصل می کند. در جلو عمارت ، حوض وسیعی دیده می شود که خیابان اصلی از جلو حوض شروع می شود.
تمام خیابان های باغ موزه عفیف آباد، پر از درختان سرو و کاج و چنار است و باغچه ها دارای آب نما هستند. در بخش غربی ورودی باغ و پشت دیوار اصلی، حمام باغ قرار دارد که از نمونه های حمام های قدیمی شیراز است که هم اکنون در کنار این حمام قهوه خانه سنتی قرار دارد. دیواره های قهوه خانه بتونی از آجر ساخته شده و چند نقش از داستان های شاهنامه فردوسی به صورت کاشی کاری بر دیوارهای حجره های آن کار شده است. باغ عفیف آباد در سال 1341 توسط ارتش خریداری شد و مورد مرمت قرار گرفت و از سال 1370 تاکنون به عنوان موزه نظامی تحت اختیار سازمان عقیدتی و سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران است.
باغ موزه عفیف آباد از دو بخش اصلی به عنوان موزه اسلحه و موزه عبرت تشکیل شده است که در بخش اول سلاح های مختلف و متعلق به افراد صاحب نام به نمایش گذاشته شده است و در بخش دوم وسایل مور استفاده خاندان پهلوی در زمان اقامت در شیراز به نمایش درآمده است. در رخشی از محوطه باغ نیز مهمانسرا، رستوران و محل ورزش های مختلف وجود دارد. این باغ که معماری آن آمیزه ای از ویژگی های معماری دوران هخامنشی، ساسانی ،زندیه و قاجاریه است، در تاریخ 10/3/1351 با شماره 913 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
