شهرستان بوانات

بوانات یکی از شهرستان های استان فارس با مرکزیت شهر بوانات است. شهرستان بوانات در شمال شرقی استان فارس و در فاصله ۲۴۰ کیلومتری شهر شیراز قرار دارد و از شمال به استان یزد، از جنوب به شهرستان سرچهان، از غرب به شهرستانهای خرم بید و شهرستان پاسارگاد و از سمت شرق به شهرستان خاتم از استان یزد منتهی می‌گردد.

آب وهوا

آب و هوای شهرستان بوانات سرد و خشک است. در مركز اين شهرستان هوا معتدل است كه بيش ترين درجه حرارت آن در تابستان ها به 34 درجه بالای صفر و كم ترين آن در زمستان ها به 16 درجه زير صفر می رسد. ميزان باران ساليانه آن 220 ميلی متر و رطوبت آن 44 درصد است.در فصل بهار و تابستان خنک و در پاییز و زمستان بسیار سرد می باشد.

دين و زبان (گویش)

مذهب مردم بوانات شیعه می باشد و زبان اکثریت قریب به اتفاق مردم شهرستان بوانات فارسی است که لغات و اصطلاحات فراوانی در آن استعمال می شود که حاکی از اصالت این زبان است. معدود روستاهای (چنار سوخته، لقمان چشمه، دفر، بنک، و چنار زاهدان) به زبان عربی و روستای کوپان به زبان ترکی هم صحبت می کنند.

پوشش گياهي و نمونه جانوری

طبیعت بوانات به دلیل شرایط اقلیمی آب و خاک و نوسان میزان بارندگی پوشش گیاهی متنوعی دارد، از نواحی جنگلی گرفته تا بوته زاها گونه های گیاهی چون بلوط، بنه، کرخنگ، کیکم،  ارژن، کیالک، بادام کوهی و … . و دارای جانورانی از قبيل کل و بز، گرگ، شغال و … از عمده ترين پستانداران اين منطقه هستند. از گونه های متعدد پرندگان اين شهرستان می توان به گنجشک، کبوتر، كبک و از پرندگان شکاري سارگپه، شاهین، همچنين از خزندگان انواع مارها، سوسمارها و لاک پشت اشاره کرد.

صنايع دستي

قاشق تراشی شربت خوری، نمدمالی، گلیم بافی زیراندازهای سنتی، رویه دوزی گیوه و عقیق تراشی از نمونه های شاخص صنایع دستی این استان به شمار می رود که در نهايت ظرافت، استحکام و دقت، بافته و ساخته شده اند.

سوغات بوانات

علاوه بر صنایع دستی، کشمش، گردو، انگور و مویز یکی از با ارزش ‌ترین سوغات محلی این شهرستان (جوز قند‌‌‌‌) است. مواد‌‌‌‌ اصلی این خشکبار میوه‌هایی مانند‌‌‌‌ آلو بخارا، گلابی و هلو است و مواد‌‌‌‌ تشکیل د‌‌‌‌هند‌‌‌‌ه آن شامل مغز گرد‌‌‌‌و و باد‌‌‌‌ام، شکر و هل است.

غذاهای محلی

آش چله ، دلمه، آش اسفندو قورمه و … از غذاهای محلی این شهرستان به حساب می آید.

داستان بوانات …

باستان شناسان بر اساس یافته های تپه تنب قلعه قدمت این شهرستان را هزاره چهارم قبل از میلاد تخمین می زنند. دركتب تاريخي از بوانات جزء چهارموضع جنات اربعه ياد كرده اند و در زمان هاي نه چندان دور بوانات گذرگاه خوش آب و هوايي و راه اصلي اصفهان- كرمان سلاطين و امراي صفويه و بعد از آن به حساب آمده است. نام اصلي اين شهرستان ازكلمه بوان + ات برگرفته از بون به معني بهره وحصه مي باشد. وجه تسميه بوانات به علت عايدات و بهره هايي بوده كه از لطف و بركت خداوند از باغات و از دل تاكستانها نصيب اين مردمان شده است. مقدسي آن را چنين وصف مي كند«بوان رستاق وسيع دارد و در كوهستان واقع است. رودي از وسط شهر مي گذرد و آنرا به دو قسمت تقسيم مي كند» ياقوت حموي در اين مورد اظهار مي دارد «دره اي بين فارس و كرمان كه آن هم مطلوب، دلكش و زيبا وصف شده است».

گردشگری شهرستان بوانات

همانطور که از داستان بوانات پیداست این شهرستان پیشینه هزاران ساله دارد که هنوز نشانه هایی از آنها در دل این شهرستان وجود دارد که علاوه بر جاذبه های طبیعی این شهرستان دیدن آنها هر بیننده ای را به حیرت وادار می کند که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

کاروانسرای برد شیراز

این کاروانسرا که در ناحیه شمال غرب و در فاصله۲۰ کیلومتری سوریان در مسیر جاده ابریشم و در ابتدای راه قدیم سوریان به یزد وابرکوه واقع شده است به قلعه ی برد شیراز معروف است. در طول زمان درون قلعه دچار دخل و تصرف هایی شده است و به صورت قلعه ای مسکونی در آمده است. این بنا با مصالح لاشه سنگ و گچ و آجر کار شده است و دارای پلان مربع شکل است. ۷ برج ۷ متری در اطراف دارد که هر کدام در دو طبقه به فضای داخلی راه دارند. ورودی بنا از سمت شمال و توسط یک دالان با حالت طاق و تویزه به حیاط مرکزی راه میابد. دردو طرف دالان در هر طرف۳ حجره تو در تو با ورودیهایی با طاق ضربی و هلالی آجری به یکدیگر راه دارند. حجره های اطراف حیاط مرکزی اغلب تخریب و بر جای آن و یا بر روی همان ساختار ساخت و سازهای خشتی انجام شده است که هم اکنون متروکه شده اند. در قسمت مرکزی کاروانسرا نیز سکوی مرکزی قرار داشته که در حال حاضر به صورت گودالی شده است. بیشترمصالح دیواره بناها گچ و لاشه سنگ و در سقوف آجر کارشده است. این بنا از جمله کاروانسراهایی است که در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده است.

مسجد جامع سوریان

این بنا که در مرکز شهر واقع شده است از آغاز قرن ششم هجری می باشد و تاکنون چندین بار مرمت گردیده است. شبستان قسمت جنوبی مسجد قدیمی تر از بنای موجود و سقف های روی آن دارای مقرنس های ساده گچی است و در هلالی داخل گنبد کتیبه ای قرآنی وجود دارد. در چهار گوش گنبد چهار طاقچه مانند با مقرنس های زیبا گچبری کار شده است. این مسجد در قدیم دارای یک منبر چوبی منبت کاری شده با کتیبه ای به تاریخ 771 هجری قمری بوده است.

امامزاده حمزه (ع)

امامزاده شاه میر حمزه در شهرستان بوانات، بخش مزایجان، روستای بزم واقع شده، بنای کنونی امامزاده عبارت است از یک گنبد مدور به ارتفاع تقریبی ۱۶ متر که سبک طاق مدور آن عیناً به قیصریه بازار لار شباهت دارد. دور تا دور بدنه طاق در فواصل معین با کتیبه‌های کوچکی از خط کوفی تزئین شده‌است. سه شاه نشین در جهات شمال، جنوب و مشرق واقع شده و در ورودی روبه مغرب باز می‌شود. محوطه امام‌زاده عبارت است از فضای نسبتاً بزرگی که درختان چنار کهنسال حاکی از آن است که لااقل از هفتصد سال پیش امامزاده مورد توجه مردم بوده‌است. درب ورودی حیاط امامزاده نیز در سمت باختر قرار دارد که سردر آن فروریخته و تنها قسمت جزیی از گچ بری‌های آن باقی‌مانده است. این گچ بری‌ها یکی از نفیس‌ترین آثار هنری قرن دهم هجری به‌شمار می‌رود. در ضلع دست راست ورودی اشعاری بر قطعه سنگی منقور است که نصب آن به دستور میرزا محمدحسین وزیر صورت گرفته و تاریخ آن معادل با مجموع حروف ابجدی این مصرع (بحمدالله دعای خیر حاصل) یعنی سنه ۱۰۷۴ می‌باشد. در امامزاده نیز قدیمی است و در قسمت بالایی آن آیه‌ای از قرآن به صورت برجسته نقر گردیده. در ضلع دست راست در دو لنگه‌ای خاتمکاری اتاقی است که آن هم از آثار دوران صفوی است. در وسط در نوشته شده (عمل استاد علی بمان نجار ۹۹۳) و دور تا دور قسمت بالایی چهارچوب با خط ثلث زیبایی اسامی دوازده امام کندهکاری شده. معجر چوبی از سه طرق منقش به کندهکاری‌های برجسته می‌باشد که به دستور شاه عباس بزرگ تهیه شده. بر روی در معجر با خط ثلث نوشته شده، در ضلع دیگر معجر اشاعری حاکی از آن است که به دستور شاه عباس اول معجر تهیه شده و تاریخ تهیه آن هم که در سنه ۱۰۰۷ می‌باشد.

پل آجری سوریان

این پل که بر روی رودخانه سوریان در جنوب و ابتدای شهر قرار دارد متعلق به دوره صفویه است مصالح به کار رفته در آن سنگ گچ ساروج و نمای آجراست. این پل دارای یک دهنه و دوپایه با قوسی هشتی است.

چارطاقی ساسانی

اين بنا در روستاي منج و بر فراز يک تپه در مجاور رودخانه اعظم بوانات قرار گرفته است. آنچه امروز از آن باقي مانده تنها چند ستون و چند طاق از يک بناي عظيم بوده است. اين بنا را متعلق به دوره ساسانيان مي دانند. اين بنا از دوره ساسانيان بجا مانده که براي آئئين مذهبي بوده حوض ابي كه در وسط بنا است محل تطهير بوده است كه بيانگر آئين آناهيتا پرستي است. يكي از آتشکده های ایران، در چهارطاق ساساني ميباشد.

طبیعت گردی شهرستان بوانات

منطقه حفاظت شده توت سیاه

منطقه حفاظت شده توت سیاه در انتهاى منطقه بوانات واقع شده و وسعتى نزديک به ۲۰ هزار هکتار دارد. اين محل، زيستگاه گونه‌‌هاى گياهى و جانورى است. در حال حاضر، از قابليت‌ها و امکانات گردشگاهى و پژوهشى اين شکارگاه استفاده نمى‌شود. اين منطقه، منطقه‌اى گسترده است که به خاطر گونه‌هاى نادر گياهى و جانورى مورد حفاظت قرار گرفته است. اين منطقه يکى از ارزشمندترين زيستگاه‌هاى حيات‌وحش کشور می باشد.

غار کان گوهر

غار کان گوهر به عنوان بزرگترین و مهم‌ترین معدن سنگ آهن و از آثار تاریخی مهم شهرستان بوانات فارس و مربوط به ادوار پیش از تاریخ، به دلیل داشتن کانی‌های قوی و با ارزش معدنی چون آهن و منگنز به نام کان گوهر شهرت یافته است. این غار در مسیر جاده آسفالته بوانات به سیرجان، یک کیلومتر بعد از روستای منج سمت راست جاده و در کوه سفید (توتک) که قسمتی از کوه زاگرس می‌باشد در داخل تنگه معروف به بند نو واقع شده است. غار کان گوهر از آثار با ارزش زمین شناسی و میراث گذشته عهد مفرغ است و طول آن حدود 2 کیلو متر می باشد که از کانی های آهن و منگنز قوی بوده و به صورت رگه ای قرار داشته و در گذشته تخلیه شده است.

پیر کدویه

چشمه و تفرجگاه پیر کدویه یکی از نقاط مهم و تفرجگاههای بسیار زیبای شهرستان بوانات است که در فاصله 35 کیلومتری مرکز شهرستان و در بخش مزایجان این شهرستان واقع شده است که خصوصا در فصل بهار و تابستان پذیرای خستگانی است که می خواهند در محیطی آرام قدری هر چند کوتاه بیاسایند. برای رسیدن به این تفرجگاه زیبا پس از ورود به شهرستان بوانات در مسیر شرق به سمت بخش مزایجان حرکت کرده و پس از گذر از شهر مزایجان نزدیک به 10 کیلومتر به غرب حرکت می کنیم و به این چشمه آب خنک می رسیم.

حیات وحش منطقه دره باغ

منطقه شکار ممنوع دره باغ در محورهای غرب و شمال و شرق منطقه قلعه های قدیمی معروف به قلعه نواحی، کاروانسراهای شاه عباس قرار دارد. دره باغ منطقه‌اى گسترده است که به خاطر گونه‌هاى نادر گياهى و جانورى مورد حفاظت قرار گرفته است. اين منطقه يکى از ارزشمندترين زيستگاه‌هاى حيات‌وحش کشور می باشد که برای حفظ گونه های جانوری باقیمانده در آن شکار ممنوع می باشد.

از دیگر مناطق گردشگری شهرستان بوانات می توان به:

قلعه سیمکان، بقعه محمد حنفیه، کاروانسرای میدان، قلعه بزم، دشت کهکویه مزایجان، جنگل مزایجان ،امامزاده بی بی مزایجان، امامزاده شاهزاده علی اکبر جیان، رودخانه مزایجان، کوه سرسپید، چهل چشمه، آبشار روستای منج، غار و کوه دیدنی کان گوهر به طول ۴۰۰ متر، تفریح‌گاه محمد حنفیه، کاروانسرای برده شیراز، حفره‌های سبز جعفریه (سبزه چیر)، دشت پیرمراد، بشار های فصلی دربیده و قالبیچه و … اشاره کرد.

 

چگونه به بوانات برویم

این شهرستان فرودگاه ندارد و برای استفاده از قطار نیز باید از ایستگاه قطار مرودشت استفاده کنید و اگر حوصله رانندگی ندارید استفاده از پایانه اتوبوس رانی این شهرستان یکی از بهترین گزینه ها برای رفتن به این شهرستان است.

برای اقامت در این شهرستان زیبا و خوش آب هوا اولین پیشنهاد ما برای شما، اقامتگاه بومگردی عباس برزگر، در روستای بزم است. مهمانخانه برزگر نخستین مهمانسرای بومی گیاه‌ خواری در ایران است. او در کنار آغلی پر از بز و مرغ و خروس، کندوهای عسل و چندین هکتار سبزی ‌کاری، ۳۷ اتاق کاه ‌گلی برای کرایه دارد. یکی از خدمات منحصر به فرد این اقامتگاه بازدید از زندگی عشایر است و گردشگرانی که به این موضوع علاقه مند هستند به اقامتگاهی که توسط اقامتگاه بومگردی عباس برزگر ساخته شده است اعزام می ‌شوند. در آن‌ جا با زندگی روزمره عشایر، لباس‌ های محلی، غذاها و نحوه پخت نان توسط عشایر و طبیعت زیبایی که عشایر در تابستان در آنجا زندگی می‌ کنند آشنا می‌ شوند. بین ماه‌ های اردیبهشت تا شهریور زمان اعزام به این اقامتگاه است. اگر هم قصد دارید در شهر سوریان، شهرستان بوانات ساکن شوید می توانید از مهمانپذیر سوریان استفاده کنید.

از دیگر اقامتگاه های این شهرستان می توان به: اقامتگاه بوم گردی آژند، اقامتگاه بوم گردی سیمکان، اقامتگاه بوم گردی چشمه پیتا و اقامتگاه بوم گردی پالیز اشاره کرد.