شهرستان جهرم
جهرم یکی از شهرستان های استان فارس با مرکزیت شهر جهرم است که در جنوب استان فارس واقع شده و از شمال به خفر، از مشرق به زرین دشت و فسا، از جنوب به لارستان و قیر و کارزین و از مغرب هم به شهرستان فیروزآباد محدود است. جهرم بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان نیمه جنوبی استان فارس، دومین شهر بزرگ و سومین شهر پرجمعیت در کل استان و پنجمین شهر بزرگ جنوب ایران است.
آب وهوا
آب وهواي شهرستان جهرم گرم و خشک است و میانگین میزان بارندگی آن، حدود ۲۸۵ میلی‌متر در سال می‌باشد. میانگین دمای این شهر حدود ۲۰ درجه سانتی گراد است. دمای هوا در تابستان به ۴۵ درجه و کمینه دما در زمستان به ۵- درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
دين و زبان (گویش)
مذهب مردم جهرم شیعه می باشد و زبان آنان فارسي است و بسیاری از واژه‌هایی که در جهرم به کار می‌رود نزدیک به زبان پارسی میانه است. جهرمی‌ها لهجه خاصی دارند که به لهجه شیرازی بسیار نزدیک است. در بعضي از بخش‌هاي اطراف آن طوايفي از اعراب و ايل قشقايي ساکنند که گويش عربی و ترکي دارند.
پوشش گياهي و نمونه جانوري
پوشش گیاهی در جهرم به سه دسته تقسیم می‌شود:پوشش گیاهی استپی: معروف ترین گیاهان این ناحیه شامل: درمنه، گز، انواع گون، اسپند و تلخ بیان است. پوشش گیاهی نیمه استپی: مهمترین گیاهان آن عبارت اند از: کنگر، جاشیر، شیرین بیان، بومادران، خارشتر، شاطره و چوبک. علاوه بر این، گیاهانی که مصرف دارویی دارند مانند گل ختمی، مک، گل گاوزبان، پر سیاوش، مومنایی، آویشن، گل بابونه، کاسنی، خاکشیر، مورد و … در این شهرستان می‌رویند. پوشش گیاهی جنگلی: بعضی از ارتفاعات و کوههای این شهرستان را به طور پراکنده درختان بومی و طبیعی پوشانده‌اند. این جنگلها تنک بوده وغالبا سرو کوهی، کُنار، کیالک، کلخنگ، بنه و.. می‌باشند. این شهرستان به تناسب شرایط طبیعی و پوشش گیاهی، از حیات وحش متنوعی نیز برخوردار است. کل، آهو، پازن، بز کوهی، قوچ و میش، روباه، گرگ، کفتار، خرگوش از مهمترین پستانداران و عقاب، قوش، کبک، کبوتر، تیهو، قمری، گنجشک، بلبل، چفت، پرستو و … از پرندگان مهم این منطقه می‌باشند.
صنايع دستي
مهمترین صنعت دستی این شهرستان قالی‌بافی است به طوری که یکی از ارکان مهم رشد اقتصاد شهرستان جهرم را تشکیل داده و هر ساله نیمی از این محصولات را که شامل قالی، جاجیم و گلیم است به شهرهای دور و نزدیک صادر می‌شود. گیوه (ملکی)، قالی، نمد، جاجیم و گلیم، ظروف مسی و حصیرهایی که از برگ نخل درست می‌شوند نیز دیگر صنایع دستی جهرم می باشند.
سوغات جهرم
خرما به‌خصوص خرمای شاهانی، رطب، قصب و خارک؛ مرکباتی مانند لیمو ترش، لیمو شیرین، نارنگی، پرتقال، نارنج، بالنگ، بهار نارنج و آبلیمو از ره‌آوردهای عمده این شهرستان به حساب می‌آیند. و همچنین صنایع دستی شامل: گیوه (ملکی)، قالی، نمد، جاجیم و گلیم، ظروف مسی و حصیرهایی که از برگ نخل درست می‌شوند نیز دیگر سوغات شهرستان جهرم به حساب می آیند.
غذاهای محلی
غذا های محلی این شهرستان پی پخ، تیتالو،آش ماست، آش الوک، کوفته سبزی جهرمی، قیمه جهرمی، کلم پلو و کوفته ریزه جهرمی و … می باشند که خورش قیمه جهرمی طرفداران بیشتری دارد زیرا نوع منحصر به فردی از خورش قیمه است که تنها در جهرم طبخ می‌شود.
داستان جهرم …
جهرم ريشه در هزاره‌هاي قبل از ميلاد دارد، این شهرستان بزرگترین شهر نیمه‌ی جنوبی استان فارس و سومین شهر پرجمعیت در کل استان است. بانی و سازنده شهر جهرم اردشیر اول پسر خشایارشا پنجمین پادشاه هخامنشی عنوان شده‌است. فردوسی در شاهنامه، در موارد متعددی به خصوص در داستان‌های مربوط به اردشیر بابکان، از جهرم نام برده است. هم چنین در تاخت و تاز اسکندر از جهرم نام برده می‌شود و این شهر را در عصر پادشاهی بهرام گور دشتی بی آب می‌خواند. به استناد نوشته‌های استخری، ابن بلخی و حمدالله مستوفی، جهرم قلعه بزرگ، معروف به خورشه و خورشاه داشت که فاصله آن تا شهر، پنج فرسخ بود. بانی این قلعه، خورشه، عامل خلفای بنی‌امیه در جهرم بود. این قلعه بعدها به همت خواجه نظام الملک وزیر مشهور سلجوقیان تعمیر و مرمت شد و در آن زمان این شهر در جنوب ایران بزرگترین آبادی به حساب می‌آمد. در نهایت پس از پیروزی اعراب این شهر را جهرم خواندند. یکی از جنگ‌های اعراب و ایرانیان و شاید آخرین آن در این شهر واقع گردید که تعداد کشته‌ها آنقدر زیاد بوده که کوهی در غرب جهرم محل این درگیری به کوه شهدا معروف شده‌است و دره‌ای نیز به دره لاشه (جسد) معروف گردیده‌است.
گردشگری شهرستان جهرم:
همانطور که از داستان جهرم پیداست این شهرستان پیشینه هزاران ساله و دردها، شادی ها و زیبایی های بی نظیری را به خود دیده است که هنوز نشانه هایی از آنها در دل این شهرستان وجود دارد که دیدن و شنیدن آنها هر بیننده ای را به حیرت وادار می کند، در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
آتشکده قدمگاه جهرم
آتشکده قدمگاه در شهرستان جهرم در استان فارس قرار دارد. گفته می‌شود که قدمگاه‌ها از معابد آناهیتا به شمار می‌روند که ویژه زنان بوده‌اند. ساختمان این آتشکده در نزديكي محله ي علي پهلوان(شهرستان جهرم) و در دامنه ي شمالي كوه بر روي تپه ای کوچک قرار دارد. اين بنا شباهتي به شبستانهاي مسجد داشته و شامل يك عده طاق هاي رو به شمال است. در قسمت وسط در پشت طاق هاي فوق محوطه ي سرپوشيده شبيه چار سوق بازار وجود دارد و در همين قسمت است كه بر روي قلعه سنگي نقشهايي حجاري شده و در نتيجه نام قدمگاه را به كليه ي اين ساختمان داده است . در بالاي درگاه يكي از اطاقهاي شرقي در داخل بنا سنگي نصب گرديده و اشعاري از حكيم سرائي شاعر معروف جهرم بر روي آن نوشته شده است. در اين اشعار از اين ساختمان تحت عنوان آتشكده نام برده شده است.
چهارطاقی زاغ و سیمکان
در فارس، ناحیه سیمکان جهرم دو چهار طاقی وجود دارد. چهار طاقی سیمکان (صیمکان) در روستای کرته است و مربوط به دوره ساسانی است. بلندایِ چهارتاقی سیمکان از گنبد تا کف کنونی 6 متر و بلندای ساق گنبد تا کف کنونی 5 متر است. در پهلوُی شرقی و غربی بنا دو دیوار افزوده (الحاقی) وجود دارد که در زمان اسلامی کار گذاشته شده است و به آن جنبۀ مذهبی داده اند.
آب انبار مخک
از آثار تاریخی اوایل دوره قاجاریه است که در کیلومتر 30 جاده جهرم به شیراز، در سمت راست جاده واقع شده است. مصالح به کار رفته در احداث آب انبار مخک که با آب در ارتباط است، ملاط ساروج استفاده شده است. این بنا دارای 6 دهانه به ابعاد 120 سانتیمتر و ارتفاع 160 سانتیمتر است. ورودی اصلی آب انبار نیز در بخش شمالی آن واقع است.
کاروانسرای مخک
کاروانسرای مُخَک با زیربنای ۱۶۰۰ مترمربع در ۳۰ کیلومتری جاده جهرم ـ شیراز، عبارت است از دو کاروانسرا که با فاصله کمی از هم قرار دارند جهت استراحت کاروان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. قدمت کاروانسرای اول به دوران صفویه و کاروانسرای دوم به دوران قاجاریه برمی‌گردد. کاروانسراهای مخک داراى 18 حجره براى اسکان کاروانیان و امکانات زیادی از قبیل چاه آب، استراحتگاه اسب، شتر و قاطر بوده است. بنا دارای پلانی به شکل مربع با ابعادی متفاوت است که در حدود 1211 متر مربع وسعت دارد. این بنا به مانند بسیاری از کاروانسراهای میان راهی دیگر، به دلیل ایجاد امنیت، تنها دارای یک در ورودی می باشد که در ضلع جنوب آن قرار گرفته است.
بازار جهرم
بازار جهرم 3 کاروانسرای تقریبا مخروبه و یک چهارسوق وسیع و زیبا دارد. نور این بازار در گذشته از طریق دریچه‌های تعبیه شده در بالای حجره‌ها تامین می‌شده است.تمام قسمت‌های بازار جهرم در محل چهار سوق به 4 جهت اصلی شمال، جنوب، غرب و شرق ارتباط دارد و اکثر مغازه‌ها در همین قسمت جمع بوده و فقط یک قسمت از آن به بازار مسگرها متصل می‌شود. بازار مسگرها نیز در شرق بازار اصلی قرار دارد، در گذشته این بازار مسقف نبوده است. سمت اصلی بازار که قدیمی‌ترین قسمت آن نیز است، دارای 4 درب ورودی می‌باشد و سقف آن گنبدی شکل و دکان‌های آن در سطح بالاتری از سطح بازار قرار گرفته‌اند.مهمترین کاروانسراهای جهرم در جنب بازار واقع شده‌اند و از نظر کیفیت کم کم به مخروبه تبدیل شده‌اند.از بازار جهرم به‌عنوان خواهر دوقلوی بازار وکیل شیراز نام برده می‌شود.
کاروانسرای آسمانجرد
کاروانسرای آسمانجرد از آثار بازمانده از دوران صفوی است و ممکن است یکی از 999 کاروانسرای شاه عباسی باشد. این کاروانسرا تا کنون کمتر مورد بررسی های معماری و باستان شناختی قرار گرفته است. کاروانسرا آسمانجرد در شهرستان جهرم بخش خضر، روستای برایجان واقع شده.
مسجد و مدرسه خان
مسجد و مدرسه خان مربوط به دوره صفویه در غرب شهر جهرم قرار گرفته و مصالح آن از خشت، گل، آجر، سنگ و گچ می‌باشد. بانی آن شخصی به نام حاج محمد حسن خان بوده است. این بنا حدود ۲۰۰ سال قبل توسط یکی از افراد خاندان مؤسس آن تعمیر گردیده.
مسجد خان از بناهای دوره صفویه است که ساختمان آجری این مسجد که در کنار ساختمان مدرسه خان واقع شده‌است، بر اساس سنگ نوشته در ورودی، از آثار ساخته شده در دوره شاه سلیمان دوم صفوی است که توسط حاجی سلیمان بیگ ذوالقدر جهرمی ساخته شده که ساختمان مسجد شامل شبستانی ساده با طاق‌های متعدد است که فاقد تزیینات و کاشی‌کاری است.
پل گچی اسفل
پل گچی اسفل در روستای اسفل جهرم واقع شده است. این پل دیدنی و زیبا توسط «خواجه عبدالصمد دوزه ای سیمکانی» بر روی رودخانه سیمکان از سنگ و ساروج ساخته شده و قدمت آن به دوران صفویه باز می گردد.
آب انبار حاج آقا رضا
آب انبار حاج آقا رضا ٬ از آثار تاریخی دوران صفویه است که در شهرستان جهرم، کوی حسن آباد، کوچه شهید بسطامی قرار دارد. این بنا که با مصالح لاشه سنگ. ملاط گچ و سازوج احداث شده. دارای نقشه 12 ضلعی می‌باشد بر روی گنبد آن که بیش از نیمی از آن فرو ریخته. یک لایه اندود خشت و یک لایهخشت و یک لایه اندود کاهگل مشهود است. این آب انبار دارای 6 دهانه ورودی است. دو سوراخ به ابعاد 20×20 سانتی متر در بئنه این اثر تعبیه شده که کار هدایت آب به داخل آب انبار را انجام می‌دهد. پلکانی در شمال آب انبار وجود دارد که جهت هدایت کردن افراد به داخل آن تعبیه شده است. این پلکان شامل 10 پله است. در این بنا، بخش‌هایی که با آب در ارتباط است. از ملاط سازوج ساخته شده است.
قلعه مهرک
این مجموعه که در جهرم قرار دارد، متشکل از یک استخر قدیمی و خرابه های حصار قلعه است. از آثار تاریخی یاد شده چنین بر می آید که این قلعه دیوارهای پهن و چهار برج داشته است. قدمت تاریخی این اثر به دوران مهرک نوشزاد (دوران ساسانی) منسوب است.
قلعه گبری
قلعه گبری، محل سکونت زرتشتی ها بوده که در جهرم زندگی می کردند. در حمله اعراب به این منطقه چیزی از این قلعه تاریخی به جا نماند. این قلعه روی کوهی باصفا و سرسبز در فاصله کوتاه از غار سنگ شکنان واقع شده است. این قلعه به شکلی بوده است که هیچ کس نمی توانسته از این قلعه بالا برود و به آن نفوذ کند زیرا کوه آن همانند دیوارهایی بلند سد راه می شود. از شگفتی های قلعه گبری جهرم چاه این قلعه است که در سنگ کوه حفر شده است.
طبیعت گردی
گردشگرانی که به طبیعت گردی علاقه مند هستند نیز می توانند از غار سنگ‌تراشان ، غار ورا، غار شفق، روستای هکان، غار بونیز، غاراشکفت شیطون، آبشار دررز، تنگاب، تنگ اوک، آب کوهرو یا دو خمره‌ای، اشکفتو، گدک، دوخار، داربست، خوگونیش، تخته بشکار، گل سیاه و … در استان جهرم دیدن کنند.
از دیگر مناطق گردشگری شهرستان جهرم می توان به:
نخلستان ها و باغ های مرکبات جهرم، دروازه پیر شبیب، قلعه تبر یا قلعه خورشه، تل قلعه، خانه تاریخی استاد طوفان، جاده ادویه، مقبره شاهزاده فضل بن موسی بن جعفر (ع) جهرم، قدمگاه جهرم، سد بند و بست جهرم، روستای تاریخی بهجان، و … اشاره کرد.
چگونه به جهرم برویم
فرودگاه جهرم از سال 1348 فعالیت خود را آغاز کرده است و از قدیمی ترین فرودگاه های کشور است و یکی از بهترین گزینه ها برای سفر به این شهرستان می باشد اما خط قطار شیراز جهرم هنوز به پایان نرسیده و شما می توانید از قطار تهران شیراز استفاده کنید و بعد از رسیدن به شیراز، از طریق زمینی به جهرم بروید. فاصله شیراز تا جهرم هم 170 کیلومتراست که شاید گزینه خوبی به نظر نرسد. گزینه دیگر استفاده از خودرو شخصی و یا اتوبوس است.
اگر قصد ماندن در خود شهر را دارید پیشنهاد ما هتل پاسارگاد است. این هتل 20 اتاق دارد و از مهم ترین امکانات آن می توان به وای فای رایگان در لابی و اتاق ها، صندوق امانات، خشکشویی و تاکسی سرویس اشاره کرد. اتاق های این هتل مجهز به تهویه مطبوع، تلویزیون، یخچال، مبل مان و حمام هستند. همچنین هتل دارای رستوران و کافی شاپ است. هتل در موقعیت مناسبی در شهر واقع شده و در فاصله ای نزدیک به بلوار رضوان و پارک شهر جهرم قرار دارد. دیگر گزینه هتل فرهمند است که شما می توانید از آن به عنوان اقامتگاه خود در زمانی که در این شهر به سر می برید استفاده کنید. خانه معلم جهرم هم می تواند از انتخاب های خوب شما برای ماندگاری بیشتر در این شهر باشد. این مجمع در مساحت 800 متر ساخته شده است و ظرفیت پذیرش 38 نفر را دارد.
