شهرستان بیضا

بیضا یکی از شهرستان های استان فارس با مرکزیت شهر بیضا است. این شهرستان از شمال به بخش کامفیروز، در شهرستان مرودشت، از مشرق به شهرستان مرودشت، از جنوب به شهرستان شیراز و از مغرب به بخش مرکزی شهرستان سپیدان محدود است. از کوه‌های مهم آن گر، مُور، شِش پیر و نِسا، از رشته کوه‌های زاگرس است، و تنگ غوره دان (قوره دان) در دهکده ایاسجان در دامنه شمالی کوه غوره دان واقع است. رود فصلی اردکان و رود شش پیر اراضی آن را مشروب می‌کنند. رود کر درجانب شمال شرقی آن جریان دارد. این بخش، دارای چندین رشته قنات و چشمه‌های فراوان است، از جمله جورک، چله گاه بزرگ، چله گاه کوچک، انجیرک و هفت خوان در کنار دهکده هفت خوان. آبادی‌های آن عمدتاً در دشت قرار گرفته‌است.

آب وهوا

آب وهواي شهرستان بیضا معتدل و كوهستاني است، این شهرستان داراي زمستان هاي سرد و تابستان معتدل است و حداكثر درجه حرارت در تابستان تا 40 درجه سانتيگراد و حداقل برودت در زمستان به 11- درجه سانتيگراد می رسد.

دين و زبان (گویش)

مذهب مردم بیضا شیعه می باشد و به زبان فارسی و فارسی بیضاوی تکلم می کنند. در بخش هایی نیز به دلیل یکجا نشین شدن عشایر و کوچ از دیگر مناطق به این شهرستان، قوم هایی به زبان های ترکی و لری نیز تکلم می کنند.

پوشش گياهي و نمونه جانوري

پوشش گياهي اين منطقه از نوع کوهپايه‌اي است. پوشش گياهي آن در رديف مراتع متوسط قرار دارد از نظر پوشش گیاهی در منطقه می توان به گیاهان و درختان بلوط، بنه، بادام کوهی، کتیرا، ریواس درمنه، انواع گون، خار شتر، کما، علف مار، گلرنگ، تاتوره، میخک، گون و گل گاوزبان و … اشاره کرد. حیات ‌وحش این منطقه شامل: خرس قهوه ای، کل و بز، قوچ و میش، روباه، آهو، گرگ، خرگوش، تشی، شغال و پرندگانی چون: کبک، تیهو، دلیجه، سارگپه معمولی، طرقه، چکاوک، دم جنبانک ابلق، سنقر گندمزار و همچنين از خزندگان انواع مارها، سوسمارها و لاک پشت اشاره کرد.

صنايع دستي

از نمونه های شاخص صنایع دستی این استان می توان به گلیم بافی و قالی بافی با نقش‌های سالاری و محمدی و … اشاره کرد.

سوغات بیضا

از سوغات این شهرستان می توان به صنایع دستی شامل گلیم، قالی و انواع انگور، کشمش، سیب و انواع سبزی جات و … را نام برد.

غذاهای محلی

از غذاهای محلی ای شهرستان می توان به انواع آش، انواع نان های محلی و … اشاره کرد.

 

داستان بیضا …

براساس یافته های تپه ملیان، بیضا ريشه در هزاره‌هاي قبل از ميلاد دارد (4000 تا 8000 قبل از میلاد) اما بر خلاف امروز که در حاشیه قرار گرفته‌است، در دوران باستان بخشی مهمی از حوزه تمدن ایلام بوده‌است. نام این شهر اولین بار درمتن‌های سومری و اکدی مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد آمده‌است. در سال ۱۳۴۹، یافته‌های باستان‌شناسی در منطقه تپه ملیان در دشت بیضای استان فارس این گمان را پیش کشید که تپه ملیان محل شهر نسایک می‌باشد. با یافتن پاره‌آجرهایی با خط میخی ایلامی در این جایگاه، این گمان تقویت شد. این نوشته‌ها که به نام یک شاه ایلامی در هزاره دوم پیش از میلاد است از هدایای او به معبد انشان نام می‌برد.

از حدود هزاره دوم پیش از میلاد پادشاهان ایلامی خود را (شاه انشان) می‌نامیده‌اند. در قرن هفتم پیش از میلاد این شهر به دست پارس ها افتاد. کورش بزرگ در سنگ‌نبشته‌ها، از پدر و نیاکان خود به عنوان شاه انشان یاد می‌کند. نظرات مختلفی در مورد محل منطقه و شهر انشان ابراز شده‌است. با استقرار و تثبیت پارس‌ها در فارس آرام آرام کنترل فارس از دست ایلامیان خارج شد. در زمان ساسانیان هنگامی که اردشیر هفت ساله شد، پدرش، بابک، او را با خود به نسا (بیضا) نزد جوزهرشاه برد، اردشیر، هنگامی که بزرگ شد، به پدر توصیه کرد که بر گوزهر که تخت گاهش در بیضا (نسا) بود بشورد. پدر نیز چنین کرد؛ گوزهر را کشت و تاج او را گرفت.

پس از حمله اعراب این منطقه بیضا به معنی سپید نامیده شد. یاقوت حموی، به نقل از حمزه اصفهانی، می‌نویسد: نام بیضا تازی شده کلمه فارسی «دَر اِسفید» احتمالاً دژ سپیداست. نام فارسی آن، نَسا، نَسایک / نَساتک / نَشانک بود. جغرافی دانان قرن سوم، بیضا را از شهرهای شهراستخر به‌شمار آورده‌اند؛ و فاصله آن را تا شیراز، شش فرسنگ یا هفت فرسنگ نوشته‌اند. در همین دوره سراپرده سلطنت یعقوب لیث در بیضا، که مرغزار وسیعی داشت، برپا شد و او با محمدبن واصل، در ناحیه مروسدان، مروستان یا مروست یا مرودشت، از نواحی بیضا، جنگید. در قرن چهارم، بیضا از بزرگترین شهرهای شهراستخر به‌شمار می‌رفت و دارای قلعه، حصار، بارو و ربض بود. بناهای آن را از گل ساخته بودند و عماراتش کامل، هوای آن مرطوب و خود شهری پرنعمت بود و از آنجا به شیراز غله می‌بردند. از دوره زندیه به بعد، در منابع، نام تل بیضا آمده که ظاهراً مکان قدیمی شهر بیضا، و گذرگاه و توقفگاه سپاهیان زندیه و قاجار بوده‌است. شهر ملیان (آبادی ملیان امروزی در کنار ویرانه‌های آن قرار دارد) مرکز قدیمی بیضا بود که در آن محل، آثار فراوانی از عمارات بزرگ ویران شده و نیز در بعضی از جاهای آن آثار باروی قدیمی شهر دیده می‌شود که وجود بیضای بزرگ و تاریخی قرون گذشته را ثابت می‌کند.

گردشگری شهرستان بیضا

همانطور که از داستان بیضا پیداست این شهرستان پیشینه هزاران ساله دارد که از آنها چیز زیادی باقی نمانده است، آبادی های مهم آن عبارت است از: شهرهرابال مرکز بیضا در حدود ۵۴ کیلومتری جنوب شرقی اردکان (فارس)که دو زیارتگاه به نام های ناصربن عمار و امامزاده ابراهیم دارد؛ بانش، کوشک هزار، و تل بیضا در ۶۳ کیلومتری جنوب شرقی اردکان (فارس)که آثار قدیمی بسیاری دارد. دهکده ملیان در ۶۴ کیلومتری جنوب شرقی اردکان (فارس) که آثاری از چند قلعه قدیمی، یک تپه باستانی و زیارتگاهی به نام سیداحمدشاه دارد. دهکده شیخ عبود که زیارتگاهی به نام شیخ شهاب الدین و محلی به نام شاه غیب داردو دهکده زیادآباد حدود ۵۹ کیلومتری جنوب شرقی اردکان (فارس) که برخی آن را همان «قلعه زیاد» دانسته‌اند. این شهرستان با توجه به شرایط اقلیمی نیز دارای مکان های طبیعت گردی بیشمار می باشد که گردشگران می توانند از آن دیدن کنند.

تپه باستانی ملیان

محوطه باستانی بزرگی است که وسعت آن بیش از ۲۰۰ هکتار و در شهرستان بیضا ، در ۴۶ کیلومتری شمال شیراز و ۴۶ کیلومتری غرب تخت جمشید در ارتفاع ۱۶۱۱متر از دریا قرار دارد. بخش کوچکی از آن در سال‌های ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۶ زیر نظر دکتر ویلیام سامنر و پژوهشگران دانشگاه‌های پنسیلوانیا، میشیگان و اوهایوی آمریکا حفاری شده‌است. سامنر احتمال می‌دهد که زیر لایه‌های ساسانی ـ اسلامی نیمه غربی این محوطه استقرارگاه وسیعی از زمان هخامنشیان قرار گرفته باشد. این محل همچنین مهم‌ترین محل شناخته شده از فرهنگ بانش میانی می‌باشد. در این محل تعدادی لوح‌های گلی ایلامی مربوط به ۱۳۰۰ تا ۱۰۰۰ پ م بدست آمده‌است که بیشتر آن‌ها در دانشگاه پنسیلوانیا نگهداری می‌شود. از دوره بانش انتهایی در تل ملیان دیوار یک شهر بزرگ با وسعت ۲۰۰ هکتار بدست آمده که از آجرخشتی ساخته شده‌است و همدوره شوش است. بخش بیرونی دیوار دارای پی سنگی بوده که آن را در مقابل قلعه کوبها محکم کند و خود دیوار از از دیوارهایی موازی تشکیل شده که راهروهایی را درون خود ایجاد می‌کند. قطر دیوار کمتر از ۵ متر نیست. ساخت چنین دیوار عظیمی به طول پنج کیلومتر باید جهت محافظت از شهر در مقابل حکومت‌های قدرتمندی در همسایگی باشد که سایه سنگین حملات آن‌ها مرتباً شهر را تهدید می‌کند. این دشمن لشکری داشته که به راحتی قادر بوده دیوارهای ساده را تخریب کند و مردم ملیان مجبور شده‌اند چنین دیوار مستحکمی بسازند. این تپه را محل شهر باستانی انشان می‌دانند. کوروش بزرگ هنگامی که در سال ۵۳۹ق. م قدم به بابل نهاد، خود را «شاه انشان» پسر کمبوجیه، شاه (شهر) انشان، نوة کوروش، شاه (شهر) انشان، نبیرة چیش پش، شاه بزرگ، شاه (شهر) انشان» خوانده‌است. بر اساس یافته‌های جدید تاریخی، آغاز سلطنت چیش پش به حدود ۶۳۵ق. م بازمی‌گردد، احتمالاً در فاصله بین ۶۴۸ تا ۶۳۵ق. م، یعنی زمانی که ایلامی‌ها درگیر جنگ با آشوریان بودند، مردمی که گروهی از محققان آنان را «انشانی‌ها» و گروهی دیگر نخستین هخامنشیان می‌دانند، حکومت اَنشان را به دست گرفته‌اند. بنابر تحقیقاتی که تاکنون انجام شده، از آثار دوران هخامنشی در این تپه، چند تکه سفال به دست آمده که آن را به موزه ایران باستان منتقل نموده‌اند. در کاوش‌هایی که طی سال‌ها در این محوطه انجام شده کارشناسان توانسته‌اند آثار معماری، آجر کتیبه دار و اشیای باستانی زیادی را کشف و شناسایی کنند. کارشناسان در جریان کاوش و حفاری‌های باستان‌شناسی در بخش‌های مختلف شهر باستانی انشان توانسته‌اند بقایای معماری‌های مختلفی را از دوران آغاز ایلامی (سه هزار تا دو هزار و ۸۰۰ پیش از میلاد)، ایلامی قدیم (دو هزار و ۲۰۰ تا یک هزار و ۶۰۰ پیش از میلاد) و ایلامی میانه (یک هزار و پانصد تا یک هزار و ۱۰۰ پیش از میلاد) را شناسایی کنند.

از دیگر مناطق گردشگری شهرستان بیضا می توان به:

تل حسین قاسمی، تل درازه، تل بهمن، نقش‌برجسته تنگ تیر، تپه بی‌بی شاه خاتون، تل خندق، قبرستان شاه غیاث الدین، تل تنگ تور، محوطه آصف، مجموعه تپه‌های شاه قطب الدین، آسیاب کل محمدعلی، تل حاجی‌آباد، بقایای کاروان‌سرای آصف، مجموعه قبور کوه پیر مراد، غار دره شولی، قبرستان هرابال، قبرستان امامزاده سید محمدکاظم، پناهگاه صخره‌ای پیر، گورستان هفت‌خوان، تپه بسارجان، تل بیضا، قلعه پوزه گزک، غار قباله، غارهای دره سفید و … اشاره کرد.

چگونه به بیضا برویم

در این شهرستان فروگاهی وجود ندارد اما به دلیل نزدیکی آن به شیراز شما می توانید از فرودگاه شیراز برای رسیدن به بیضا استفاده کنید همچنین به دلیل نزدیکی آن به شیراز ایستگاه قطار شیراز نیز گزینه خوبی برای سفر با بیضا می باشد. اگر حوصله رانندگی دارید استفاده از  خودرو شخصی نیز گزینه خوبی می باشد تا بتوانید از مناظر و زیبایی های این شهرستان بیشتر لذت ببرید و اگر هم علاقه ای به سفر با خودرو شخصی ندارید می توانید از پایانه اتوبوس رانی شهرستان بیضا برای سفر استفاده نمایید.

به دلیل نزدیک بودن این شهرستان به شیراز شما می توانید از تمامی هتل ها و مکان های اقامتی در شیراز استفاده کنید زیرا فاصله شیراز تا بیضا چیزی در حدود 30 کیلومتر می باشد اما اگر قصد ماندن در بیضا را دارید پیشنهاد ما اقامتگاه بوم گردی جورگ است. این اقامتگاه که در حد فاصل میان بیضا و سپیدان واقع شده است به گردشگران امکان اقامت در کلبه های کاهگلی روستایی، چادرهای اختصاصی به شکل سیاه چادر و سفید چادر را فراهم کرده است. با اقامت در این اقامتگاه می توانید تجربه ی زندگی لذت بخش روستایی و عشایری را داشته باشید. لازم به ذکر است تمام امکانات رفاهی برای سکونتی بی نظیر در یک اقامتگاه بوم گردی فراهم شده است. همچنین شما می توانید با اقامت در این خانه بومی از غذاهای سنتی و محلی این منطقه که برای هر سه وعده غذایی مهیا شده است، استفاده فرمایید. اقامتگاه بوم گردی جورگ دارای ۱۲ باب اتاق مجهز به تخت، سرویس بهداشتی، حمام و توالت فرنگی می باشد و در مجموع این اتاق ها ظرفیت پذیرایی از ۴۲ نفر را دارا می باشد. همچنین از جمله دیگر امکانات ارائه شده در این اقامتگاه پارکینگ، راهنمای تور، پرسنل مسلط به زبان می باشد، امکان دسترسی به اینترنت و آنتن دهی موبایل در این اقامتگاه وجود ندارد.

از جمله ویژگی های منحصر به فرد این اقامتگاه وجود چندین سیاه چادر عشایری ویژه تورها (۱۰ نفر به بالا) است تا گردشگرانی که به اقامت در سیاه چادرهای عشایری علاقه مند هستند از آن ها استفاده نمایند.