شهرستان اقلید

اقلید یکی از شهرستان های استان فارس با مرکزیت شهر اقلید است. این شهرستان از شمال به شهرستان آباده، از جنوب به شهرستان‌های مرودشت و سپیدان، از شرق به شهرستان خرمبید و از غرب به استان‌های اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد محدود می‌شود. شهرستان اقلید جزء مناطق کوهستانی و مرتفع کشور به‌شمار می‌رود و شهر اقلید دومین شهر مرتفع در استان فارس پس از صفاشهر و ششمین شهر مرتفع کشور است.

آب وهوا

آب وهواي شهرستان اقلید سرد و خشک است، ارتفاعات آن دنباله سلسله جبال زاگرس بوده و دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل می‌باشد. حداکثر درجه حرارت برابر با ۳۷ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۲۲- درجه سانتیگراد در سردترین ماه سال است. متوسط بارندگی سالیانه در این شهر بین ۳۳۰–۳۰۰ میلی‌متر است. این شهر یکی از نواحیی بادخیز استان فارس بوده و اکثر مواقع سال سرعت باددر این شهرستان قابل ملاحظه است.

دين و زبان (گویش)

مذهب مردم اقلید شیعه می باشد و زبان مردم اقلید فارسی، اما به خاطر وضعیت منطقه لهجه های متفاوتی دارند و آداب و رسوم مردم اقلید با توجه به ویژگی های مخصوص خود مشابه آداب و رسوم مردم استان فارس است.

پوشش گياهي و نمونه جانوري

پوشش گياهي اين منطقه از نوع استپ کوهپايه‌اي است. پوشش گياهي آن در رديف مراتع متوسط قرار دارد از نظر پوشش گیاهی در منطقه درختان بنه، بادام کوهی، ارژن، کندر، کما و گیاهانی مانند قارچ، جاشیر، پیاز کوهی، بیلهر، لیزک، ریواس درمنه، انواع گون، خار شتر، کما، علف مار، گلرنگ، تاتوره، میخک، فرفیون، لاله واژگون، شاه تره، کلاغک، پنیرک، لاله، بنفشه و اسپند و  … در آن وجو دارد. و حیات ‌وحش این منطقه شامل: خرس قهوه ای، کل و بز، قوچ و میش، روباه، آهو، پلنگ، گرگ، خرگوش، تشی، کفتار، شغال و پرندگانی چون: کبک، تیهو، دلیجه، سارگپه معمولی، بحری، بلدرچین، طرقه، چکاوک، دم جنبانک ابلق، سنقر گندمزار و انواع پرندگان مهاجر نظیر درنا، اردک و انواع مرغابی سانان تشکیل می‌دهد.

صنايع دستي

از نمونه های شاخص صنایع دستی این استان می توان به گلیم بافی، گبه بافی، نمد مالی، کیسه بافی دژکرد و … اشاره کرد.

سوغات اقلید

از سوغات این شهرستان می توان به صنایع دستی شامل گلیم، قالی، گبه و انواع گردو، قصبک و انواع سبزی جات را نام برد.

غذاهای محلی

از غذاهای محلی ای شهرستان می توان به آش ترش و آش کارده اشاره کرد و علاوه بر آنها آبگوشت ترش نیز از غذاهای اصیل و قدیمی این شهرستان به حساب می آید.

داستان اقلید …

آباده ريشه در هزاره‌هاي قبل از ميلاد دارد اما بر خلاف امروز که اقلید در حاشیه قرار گرفته‌است، در گذشته جاده اصلی اصفهان ـ شیراز از اقلید می‌گذشته‌است و به همین دلیل نقشی مهمتر و کلیدی تر از سایر شهرستانها در تحرک فعالیت‌های اقتصادی واجتماعی سرزمین پارس داشته‌است. این شهر زمانی گوشه‌ای از شاهنشاهی هخامنشیها به نام آزارگاتا و مرکز تربیت اسب جنگی به‌شمار می‌آمده‌است. به استناد آثاری است که از کتب تاریخی و سفرنامه‌های جهانگردان بجای مانده، اقلید در دوران پیش از اسلام نیز شهری آباد و مطرح بوده‌است. در کتاب تاریخ فارسنامه ناصری آمده که قدمت اقلید مربوط به دوران ساسانیان است و سنگ نوشته موجود در تل قلات مشتمل بر ۲۱ سطر خط پهلوی (مربوط به سال ۱۳۳۴ هـ. خورشیدی) مؤید این موضوع است.

گردشگری شهرستان اقلید

همانطور که از داستان اقلید پیداست این شهرستان پیشینه هزاران ساله دارد که دیدن آنها هر بیننده ای را به حیرت وادار می کند، و با توجه به شرایط اقلیمی نیز دارای مکان های طبیعت گردی بیشمار می باشد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

حوض دختر گبر

یک حفره سنگی (متعلق به قرن 5 تا 7. م) که آن را شناسنامه اقلید می نامند. یادگاری از دوران ساسانی که قدیمی ترین کتیبه ایران به خط پهلوی بر روی دیواره آن نقش بسته است. حوض دختر گبر اقلید در دامنه تپه ای به نام تل قلات دخمه ای قرار دارد که شبیه گودالی است. مردمان محلی نام آن را حوض دختر گبر گذاشتند و به همین نام معروف شد. بر دیواره این گودال کتیبه ای نوشته شده است که به عنوان شناسنامه آن در نظر گرفته شده است. حوض دختر گبر در اصل محل دفن فردی مهم در دوران یزدگرد سوم ساسانی است. کاوش های باستان شناسی صورت گرفته نشان هایی از شیوه دفن مردگان در آن تاریخ را به دست آورده است. حوض دختر سه پله، یک حوض با عمقی کم و یک کتیبه به خط پهلوی ساسانی دارد که این کتیبه به طول 2 متر و عرض 88 سانتیمتر است. با رمزگشایی این کتیبه مشخص شد که حوض سنگی به نام دخمه در این کتیبه ثبت شده است. در این حوض یک فرد می تواند با زانویی جمع شده دفن شود. کتیبه ای که در حوض دختر گبر قرار دارد یکی از مهمترین کتیبه های دوران ساسانی است. دلیل اهمیت این کتیبه شیوه نگارش آن است که به صورت عمودی و با خطوط شکسته نوشته شده است که سبک خاصی در کتیبه های ساسانی است. نوشته های روی این کتیبه شامل اطلاعاتی در خصوص نام فرد متوفی و نسب وی، تاریخی که در آن کتیبه نگاشته شده و نام فردی که دستور ساخت آن را داده است، می باشد. در بالای این تپه که حوض دختر گبر در آن قرار دارد استودان هایی که متعلق به دوران زرتشتیان است کشف شده است.

کاروانسرای کناس

کاروانسرای کناس یا شاه عباسی در ناحیه اقلید استان فارس (بخش سده، دو کیلومتری بعد از روستای کناس به طرف آسپاس) قرار دارد. این کاروانسرا به عنوان چاپارخانه نیز مورد استفاده قرار می گرفته است. بخش عمده مصالح آن سنگ و گچ است و احتمالا از روزگار صفوی باقی مانده است.

روستای تاریخی آسپاس

هسته اوليه روستا در آغاز به صورت قلعه درجنوب روستا برروي تپه اي بنا گرديد و داراي بافت فشرده و متراكم وكوچه هاي باريك وچندين بن بست باحصار ضخيم و بلندبوده است. سپس با افزايش جمعيت و به وجود آمدن امنيت بيشتر به مرور بافت روستا دراطراف اين هسته رشد و گسترش يافته است. در نزديكي این روستا باتلاقي است به نام (گوربهرام) بنا بر روايات بهرام گور هنگام تعقيب شكار به باتلاقي فرورفته كه بعدها اين باتلاق گوربهرام نام گرفته است. همچنين بر روي تپه ايدراين روستا آثاري از يك قصر قديمي مجلل به چشم ميخورد كه به نام قصر يزدگرد سوم مشهور است.

امامزاده سید محمد

امامزاده سید محمد فرزند عبیدالله فرزند حسن فرزند عبیدالله فرزند عباس بن علی است. بقعه و بارگاه این امامزاده در فاصله ۷۹ کیلومتری شهر اقلید و در دو کیلومتری روستای تاریخی کافتر در منطقه کافتر قرار دارد. این امامزاده در طول سال به‌ویژه در فصل تابستان پذیرای زوار از نقاط دور و نزدیک کشور است. از جاذبه‌های گردشگری و منحصر به فرد این منطقه می‌توان به دو چشمه آبی اشاره نمود .

طبیعت گردی

چشمه محمد رسول الله (ص)

چشمه محمد رسول‌الله در جنوب غربی شهر اقلید و در فاصله 5 کیلومتری آن قراردارد. این چشمه که از زیر یک تپه سنگی و خاکی می جوشد پس از ورود به یک حوضچه از طریق نهری کوچک باغهای اطراف را آبیاری می کند. نام قدیمی این چشمه رودخانه شکاب بوده که طی 100 سال گذشته به چشمه محمد رسول الله(ص) مشهورشده است، و یکی از جاذبه‌های دیدنی شهرستان اقلید در استان فارس می‌باشد. این چشمه که درضلع جنوب غربی و در کنار مزارع و زراعت‌های شهر اقلید واقع شده است دارای حدود ۱۳۰۰ سال قدمت بوده و در نزد اهالی این شهرستان حرمت زیادی دارد. همچنین وجود چشمه سارهای چال باباشاه و کَشکوک بر زیبایی این منطقه افزوده است. بر بلندای این تفرجگاه نیز سنگ دُل دُل قرارداشته که نوعی نیایشگاه می‌باشد. این منطقه برای فصل بهار و تابستان و بیشتر برای پایان شهریورماه و نیمه نخست مهرماه مناسب است.

 تنگ براق

تنگ براق نام روستایی از توابع بخش سده، شهرستان اقلید در ۱۹۰ کیلومتری شمال شیراز است. تنگه براق در میان انبوه درختان سر به فلک کشیده با آبشار، غارهای زیبا، رودخانه، چشمه‌ها، آبچک‌ها و ستون‌های آهکی مناظر زیبایی را به وجود آورده که چشم هر رهگذر را به خود خیره کرده‌است. زیباترین و نزدیکترین مسیر از شیراز به تنگ براق از مسیر بهشت گمشده و در امتداد کامفیروز شمالی در کنار رودخانه کر، شالیزارهای برنج و جنگل‌های بلوط است که حدود ۲۰ دقیقه تا این مکان راه خاکی دارد. در دره زیبای تنگ براق، سنگ‌نبشته‌ای باستانی به خط پهلوی ساسانی به یادگار مانده که این تنگه از سال ۱۲۴۰ هجری شمسی به وسیله عسگرخان محمد زمانلو به محل اسکان دائمی تبدیل شده‌است. این روستا به دلیل استقرار در ناحیه کوهستانی، چشم‌اندازهای بسیار زیبایی دارد. مزارع سرسبز پیرامون روستا، جنگل‌ها و باغ‌های وسیع به ویژه در فصل‌های بهار و تابستان فضای دل نشینی برای گردشگران پدید می‌آورد. این تنگه در میان انبوه درختان سربه فلک کشیده با چشمه‌های متعدد و رودخانه‌ای خروشان، غارهای زیبا، آبشارها، آبچک‌ها و ستون‌های آهکی معلق مناظری بدیع و چشم‌نواز را به وجود آورده‌است.

دریاچه کافتر (شادکام)

کافتر یکی از دریاچه‌های استان فارس شهرستان اقلید در ایران است. دریاچه کافتر یا شادکام از تالابهای آب شیرین استان در حوزه آبریز رودخانه شادکام و در مسیر همین رودخانه در نواحی خنجشت در180 کیلومتری شمال شیراز قرار دارد. دریاچه از اهمیت به سزایی در سیستم طبیعی حوضه به لحاظ حفظ منبعی برای جذب پرندگان مهاجر و پرورش ماهی به‌شمار می‌رود. کافتر اولین ایستگاه پرندگان مهاجر در استان به‌شمار می‌رود.

رودخانه شادکام

این رودخانه که در گذشته به نام رودخانه سا ریاتن مشهور بود از چشمه ای به همین نام در ارتفاعات کوه آلما لیجه سرچشمه می گیرد و پس از آبیاری دشت نمدان به دریاچه کافتر می ریزد.

رودخانه کر

رود كُر از كوه‌های سید محمد و پالانگری در شهرستان اقلید سرچشمه می‌گیرد و پس از پیوستن آب تعدادی از چشمه‌های این شهرستان به آن، با نام رودخانه دزدكر از ناحیه تنگ براق به شهرستان مرودشت وارد می‌شود. شاخه‌ای دیگر از این رودخانه نیز با نام رودخانه مارگان پس از پیوستن شاخه شورخارستان به آن، با نام گاوگدار به دزدكر كه از كوه‌های رنج سپیدان سرچشمه می‌گیرد، می‌پیوندد.

چشمه بالنگان

چشمه بالنگان یکی از چشمه‌های شهرستان اقلید در استان فارس است. این چشمه که یکی از سرچشمه‌های رود کر در نزدیکی روستاهای حاجی‌آباد و آسپاس از بخش سده اقلید واقع است. چشمه بالنگان که از بن کوه بلندی به جوشش می‌آید به طرف صد ملاصدرا راهی می‌شود و از آنجا به طرف سد درودزن و سپس آخرین قرار گاهش دریاچه طشک می‌باشد. اطراف این چشمه درختان بید و در میان این درختان آبگیری عمیق وجود دارد که از کف این آبگیر چشمه‌های زیادی را در حال فوران می‌توان دید که این فوران آب در کف آبگیر منظره بدیعی را به وجود آورده‌است. چند نوع ماهی از جمله کپور طلایی و قزل‌آلای رنگین کمانی در این آبگیر زندگی می‌کنند.

چشمه قدمگاه

چشمه قدمگاه چشمه‌ای واقع در سده (فارس) استان فارس است. این چشمه در نزدیکی شهر سده در شهرستان اقلید و در محلی با پوشش گیاهی مناسب و محوطه‌ای سرسبز و درختکاری شده قرار دارد.

 

از دیگر مناطق گردشگری شهرستان اقلید می توان به: قدم گاه امام رضا (ع) سِده،  تفرجگاه چغر سیاه، چشمه بالنگان، قله بِل، تپه کوشک زر، قلعه و تپه مهر علی فارسی ( سِده )، قلعه شهر آشوب ( روستای شهرآشوب )، تل دِه وَرون (خنجشت)، گردشگاه فیمَنی، حمام پهلوانی، قلعه کافوری ساسانی(روستای کافتر)، شکارگاه بصیران، غوره دان حسن آباد، چشمه چهل شهیدان دژکرد، چشمه بالنگان (روستای حاجی‌آباد)، چشمه آب باریک ( 6 کیلومتری روستای آب باریک)، دریاچه آب شیرین کافتر، استودان‌های باستانی، مسجد جامع اقلید، امام‌زاده سید محمد(ع )، امامزاده عبدالرحمن( ع )، امامزاده زینب خاتون(س)، امامزاده زبیده خاتون (س)، امامزاده اسماعيل(ع)، امامزاده شمس‌الدين محمد (ع) و امامزاده ابراهيم(ع) خنجشت، امام زاده عبدالرحمن، کوه سفید، چشمه جوتو، روستای محمدآباد، روستای خسروشیرین، روستای دزد کر و … اشاره کرد.

چگونه به اقلید برویم

در این شهرستان فروگاهی وجود ندارد اما دارای ایستگاه قطار می باشد که از این طریق می توان به این شهرستان سفر کرد ولی پیشنهاد ما استفاده از خودرو شخصی می باشد تا گردشگران بتوانند از مناظر و زیبایی های این شهرستان بیشتر لذت ببرند و اگر هم علاقه ای به سفر با خودرو شخصی ندارید می توانید از پایانه اتوبوس رانی شهرستان اقلید استفاده نمایید.

اقامت در اقلید

اگر خیال ماندن در خود شهر اقلید را دارید یکی از پیشنهادات ما هتل آپارتمان کیان اقلید است که در سال 1383 بنا شده است. هتل آپارتمان یک ستاره کیان اقلید در بلوار نبی اکرم یا کشاورز قرار دارد و در فاصله 6 کیلومتری چشمه محمد رسول الله که از اماکن تفریحی و گردشگری اقلید به شمار می رود، واقع شده است. دیگر گزینه برای ماندن در خود شهر اقلید، هتل شهرداری اقلید می باشد و برای گردشگرانی که بوم گردی علاقه مند هستند ما اقامتگاه بومگردی “نی چشمه” که یک خانه سنتی و با قدمت بوده که در مرکز شهرستان اقلید قرار دارد را پیشنهاد می کنیم، اقامتگاه “نی چشمه” با چیدمان سنتی، حیاطی با حوض کوچک ابی رنگ فضای دلنشین و صمیمی را جهت دورهم نشینی بوجود اورده است. مهمانان با اقامت در اقامتگاه، می توانند تجربه زندگی بومی اقلید، باشگاه و مزرعه اسب سواری، طبیعت گردی، کوه نوردی و… را داشته باشند.