تاریخچه
بر طبق روایات اساطیری شیراز در زمان فرزند تهمورث دومین پادشاه پیشدادی ساخته شده است. براساس یافته های باستان شناسان در تپه پوستچی، شیراز ریشه در هزاره ششم قبل از میلاد دارد. شواهد نشان می‌دهد این تپه پیش از تاریخ، روستایی بزرگ محسوب می‌شده است و با یافتن ابزار و سر نخ‌هایی از ساختن آن‌ها، احتمالا اینجا در گذشته ای دور، علاوه بر محل سکونت کارگاه بزرگ ساخت و صادرات ابزار سنگی نیز بوده است.
اما اولین اشاره به نام شیراز، بر روی تعدادی از لوح‌های عیلامی مکشوفه در پارسه (تخت جمشید) به کارگاه‌های مهمی در تیرازیس یا شیرازیس اشاره می‌کند که براساس یافته های جدید در تپه پوستچی بی‌شک همان شیراز امروزی است. آثاری عیلامی مکشوفه شامل یک سه‌پایه برنزی مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد در جنوب شرقی شیراز نیز این گمانه را تایید می کنند اما این موضوع تنها به این جا ختم نمی شود و طبق نظریات باستان شناس روس ایگور میخایلوویچ دیاکونوف و براساس ترجمه سنگ نوشته های آشوری در محل فعلی شیراز در دوران حکومت مادها (هزاره اول قبل از میلاد) اقوام پارسید زندگی می کردند و شواهد حاکی از وجود تمدنی عظیم با شهر و قلعه هایی مستحکم بوده است که توسط اقوام آشور مورد تهاجم و غارت قرار می گیرد. درکاوشهای منطقه قصرابونصر معلوم شد که این بنا به اواخر دوران اشکانی یا اوایل دوره ساسانی تعلق داشته و چند مهره که نیز نام اردشیر و شیراز بر آن نوشته شده به دست آمده است که از این دوران اطلاعات زیادی در دسترس نیست.
پس از حمله اعراب به ایران و انحطاط شهر استخر، اهمیت شهر استخر به شیراز منتقل می شود. در قرن چهارم و پنجم هجری قمری سلسله آل بویه فارس، شیراز را به پایتختی برگزیدند و مساجد، قصرها، کتابخانه و حصاری در آن بنا نمودند. در حمله چنگیز خان مغول، شیراز از تخریب و قتل عام در امان ماند چرا که حکمرانان محلی به پرداخت مالیات به مغولان رضایت دادند. شیراز همچنین از قتل عام تیمور نیز در امان ماند زیرا شاه شجاع، فرماندار فارس تسلیم شد. در قرن سیزدهم میلادی، به دلیل رونق علم، فرهنگ و هنر، شیراز به دارالعلم مشهور شد. تعداد زیادی از شاعران، صوفیان و فیلسوفان مشهور ایرانی در شیراز متولد شده‌اند که سهم مهمی در به شهرت رسانیدن شیراز داشته‌اند. از بین آن‌ها می‌توان سعدی، حافظ، روزبهان و ملاصدرا را نام برد. در دوران صفویه شیراز مرکز ایالت فارس می شود و امامعلی خان حکمران فارس وقت بناهای بسیاری را در شیراز می سازد. درسال 1079 هجری قمری شیراز بر اثر جاری شدن سیل سهمگین ویران می شود و بسیاری از آثار تاریخی آن از میان می روند. در اواخر دوره صفویان افغان ها شیراز را موردحمله قرار می دهند و خرابی های بی شماری را به وجود می آورند، درسال1142 هجری قمری نادر شاه افشار افغان ها را از شیراز راند و این شهر آرامش و امنیت دوباره یافت تا اینکه درسال 1175 هجری قمری تقی خان شیرازی اعلام استقلال کرد و سر از فرمان نادر برتافت. نادرشاه انبوهی از لشکریان خود را به جنگ با حاکم شیراز و تصرف شهر فرستاد و لشکریان او بسیاری از مردم بی گناه را قتل عام کردند. درسال 1180 هجری قمری کریم خان زند شیراز را مقر حکومت خود قرار داد و برای عمران و آبادی آن کوشید. در این دوره شیراز دارای سیستم آبیاری و زهکشی گردید و کریم خان با استخدام ۱۲۰۰۰ کارگر، اقدام به ساخت قلعه‌ای در مرکز شهر و خندقی دورتادور شهر نمود. وی همچنین به ساخت مسجد، حمام، آب‌انبار و بازار اقدام نمود. پس از کریم خان، جانشینان وی موفق به حفظ سلسله زندیه نشدند و پس از روی کار آمدن قاجارها درسال 1207 هجری قمری، آقا محمد خان امر به ویرانی باروی شهر داد. بعدها بارویی دیگر ساخته شد که بر اثر زلزله سال 1339 هجری قمری بسیاری از قسمت های آن فرو ریخت. در دوره قاجاریه نیز شیراز از اهمیت خاصی برخوردار بود و حکمرانی شیراز همواره به‌عنوان امتیاز ویژه‌ای برای حکمرانان حساب می آمده است. در دوران معاصر نوسازی شیراز از دوره پهلوی آغاز گشت و در این دوره چندین بیمارستان، دانشگاه و کارخانه در شیراز ساخته شد که مهم‌ترین آن‌ها را به ترتیب می‌توان بیمارستان نمازی، دانشگاه شیراز و پالایشگاه نفت شیراز دانست. پس از انقلاب، احیا و مرمت آثار تاریخی مورد توجه قرار گرفته‌است که از مهم‌ترین کارهای انجام گرفته می‌توان به احیای ارگ کریم خان، مرمت و بازسازی آرامگاه خواجوی کرمانی و دروازه قرآن، حمام وکیل و حافظیه اشاره نمود.