شهرستان اوز

اوز یکی از شهرستان های استان فارس با مرکزیت شهر اوز است. اوز در 40 کیلومتری شمال غربی لار و 340 کیلومتری جنوب شرقی شیراز در دشتی میان دو رشته کوه از دنباله کوه های زاگرس جنوبی واقع شده. این شهرستان از شمال به بخش‌های: بنارویه و جویم از شهرستان لارستان، از شرق به شهرستان های لارستان و گراش، از جنوب به شهرستان گراش و از غرب به شهرستان خنج متصل است. شهر اوز در فروردین‌ماه ۸۹ از سوی مؤسسه پژوهشی کودکان دنیا وابسته به یونیسف به عنوان نخستین شهر دوستدار کودک در ایران انتخاب شد. «سابقه و پیشینه تاریخی شهر اوز، افزایش سطح تحصیلات دختران و زنان، علاقه‌مندی بخش‌های دولتی و خصوصی در بهبود وضع کودکان، وجود نیروهای علاقه‌مند برای اجرای طرح، حضور چشمگیر زنان درفعالیت‌های اجتماعی» از جمله دلایل انتخاب اوز به عنوان شهر دوستدار کودک مطرح شده‌است. شهر دوستدار کودک یا CFC شهرهایی هستند که به گفته یونیسف «بیشترین نقش را در تحقق حقوق کودکان داشته باشند.

آب وهوا

آب و هوای این شهرستان از نظر تقسیم بندی هواشناسی جزء مناطق گرم و خشک است. متوسط بارندگی در این بخش حدود ۲۰۰میلی متر در سال است. حداکثر درجه حرارت در ماه های تیر و مرداد به ۴۹ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و حداقل دما در زمستان به صفر می رسد. رطوبت نسبی در این شهرستان بین حدود ۱۴ درصد در تابستان و ۷۵ درصد در زمستان متغیر است.

دين و زبان (گویش)

مردم شهرستان اوز با گویش «اوزی» که شاخه ای مهم و اصیل از زبان اصیل لارستانی است صحبت می‌کنند. این گویش از واژه های زبان دری و پهلوی سرچشمه می‌گیرد. مردم شهرستان اوز معتقد به دین مبین اسلام و مذهب تسنن (شافعی) هستند.

پوشش گياهي و نمونه جانوري

پوشش گیاهی منطقه از گونه‌های گرمسیری زاگرس و شامل درخت و درختچه‌های هر چند تنک و کم پشت کنار (سدر) است همچنین بادام کوهی و گیاهان مرتعی متنوع و پر گل و بعضاً گیاهان داروئی همچون آویشن، بابونه، گلپر، گلرنگ و … و از لحاظ حیات وحش گونه های جانوری شامل آهو، گرگ، روباه، گراز، خارپشت (به زبان محلی: چوله یا صید)، کفتار و شغال و در کوهستان‌ها انواع بزکوهی (کل، میش و قوچ) یافت می شود.

صنايع دستی

از نمونه های شاخص صنایع دستی این شهرستان می توان به خوس بافی، تولک بافی، گلیم بافی و … اشاره کرد.

سوغات اوز

از سوغات این شهرستان می توان به صنایع دستی شامل خوس بافی، تولک بافی، گلیم بافی و خرما و شیره خرما را نام برد.

غذاهای محلی

از غذاهای محلی ای شهرستان می توان به مزه گیره، سه چنه، گوده میگه، رشته پلو با گوشت یغنی وکلم سنگ، آکف نده گیاهی، سمبوسه، برنج و ماشک، کپه میگه، رشته هوی، بلالوط انواع نان و … اشاره نمود.

 

داستان اوز …

اوز (EVAZ) که تلفظ آن به کسر (الف) فتح «و» و سکون «ز»است. در فرهنگ غنی اقرب الموارد اوز به تشدید «و» به معنای مکان بزرگ است. ولی در تاریخ دلگشای اوز نوشته محمد هادی کرامتی کلمه «اوز» را عربی و به معنای بط یا مرغابی دانسته است. این شهرستان ريشه در هزاره‌هاي قبل از ميلاد دارد ولی زمان شکل‌گیری آن به درستی مشخص نیست اما شواهدی وجود دارند که بر اساس آن‌ها می‌توان قدمت شهر اوز را تا دوره ساسانی به عقب برد. از جمله این شواهد وجود بناهای تاریخی در راه اوز به کوره است که نشانه های باقی مانده از آن نشان دهنده وجود منطقه ای آباد و حاصلخیز در دوران پیش از اسلام است. تاریخ جدید اوز بر اساس اسناد موجود با زوال حکومت صفوی و حمله افغان‌ها آغاز می‌شود. در این دوره ساکنین مناطق مختلف منطقه فارس و جنوب ایران به اوز مهاجرت می‌کنند. مهم‌ترین عامل این مهاجرت‌ها ناامنی و ناآرامی‌های ناشی از حمله افغان‌ها به ایران است. اوز در دوران زندیه و قاجاریه به وسیله حکمرانانی که از آن‌ها به عنوان کلانتر و کدخدا یاد می‌شود اداره می‌شده‌است. این حکمرانان از سوی والی فارس منصوب می‌شدند.

گردشگری شهرستان اوز

همانطور که در بالا گفته شد اولین نشانه های شکل گیری شهر اوز به زمان ساسانیان باز می گردد و اغلب مناطق تاریخی باقی مانده این شهرستان نیز متعلق به همین دوران و دوران اسلامی می باشد که به برخی از آنان اشاره خواهیم کرد.

قلعه پرویزه

این قلعه تاریخی متعلق به دوره ساسانی است که از مصالح قلوه سنگ و ملات گچ و گل و خشت و ساروج ساخته شده است. در این قلعه عظیم که در ارتفاع ۵ متری از سطح زمین قرار گرفته است دارای آب انبار و اتاقک است که کاربردی نظامی داشته است. بر طبق روایات در زمان لشکر کشی نادر شاه افشار به هندوستان چند شب سپاهیان و فرماندهان وی در این قلعه اتراق داشته‌اند.

کاروانسرای سیفا

این بنای تاریخی در 10 کیلومتری غرب شهر اوز در کنار جاده آسفالته اوز- خنج قرار دارد. کاروانسرای سیفا در گذشته به دلیل رونق اقتصادی منطقه به عنوان استراحتگاه و بارانداز موقت کاروانیان بندرعباس- لار- اوز- خنج، فیروزآباد – شیراز مورد استفاده قرار می گرفته است.در ورودی اصلی کاروانسرا در قسمت شرق قرار گرفته است و این بنای قدیمی دارای یک حیاط کوچک مرکزی که در چهار اطراف آن اطاق و اصطبل قرار دارد. مصالح به کار رفته در ساختمان کاروانسرا سنگ، گچ و ساروج است. گرچه برخی این اثر را به دوره صفوی نسبت داده اند، اما این بنای تاریخی که حدود 150 سال قدمت دارد در اواخر دوره زندیه ساخته شده است و به نام بانی ساخت آن یعنی مرحوم عبدالغفور بازرگانی مشهور به سیفا نامگذاری شده است.

خانه سوداگر

خانه شخصی رئیس محمدسعید سوداگر یکی از تجار و نیکوکاران اوز بوده که متعلق به اواخر دوره قاجاریه و نمونه معماری سنتی رایج در منطقه جنوب و منطقه گرم و خشک است. این خانه دارای فضاهای اندرونی و بیرونی است. باغچه و حوض در وسط حیاط و اطراف آن ساختمان دو طبقه است.

آب‌انبار سلفی

یکی از آب‌انبارهای معروف و جاهای دیدنی اوز، برکه یا آب‌انبار سلفی اوز است که موقعیت آن در شمال شهر اوز قرار دارد. آب‌انبار سلفی، از لحاظ تاریخی به دوره تیموری می‌رسد. این آب‌انبار سنگ‌نوشته‌ای دارد که قدمت آن را به ۷۵۰ سال پیش می‌رساند. این لوح سنگی که در سردر اصلی آب‌انبار قرار گرفته است، نشان می‌دهد که شخصی نیکوکار به نام حاج محمد زینل شمسایان، بنا را در سال ۷۰۰ هجری قمری احداث کرده است. این آب‌انبار را می‌توان قدیمی‌ترین آب‌انبار شهر اوز دانست.

پانزده آب انبار

در ۵ کیلومتری غرب شهر اوز 15 آب انبار در یک مکان جلوه زیبا و خاص به منطقه داده است. پلان بنا استوانه‌ای است که سقف گنبدی شکل دارد. مصالح به کار رفته در بنای این آب انبارها سنگ، گچ و ساروج و اخیرا سیمان و اندود کاه گل است. بعضی‌ها از این آب انبار ها متعلق به دوران صفویه و تعدادی نیز متعلق به قاجاریه، پهلوی و معاصر می باشد.

چهارطاقی محلچه

چهارطاقی روستای محلچه یا آتشکده محلچه متعلق به دوره ساسانیان، مصالح به کار رفته در آن سنگ و گچ و ساروج و بعضاً خشت پخته شده است. این بنا با آتشکده معروف کاریان در ارتباط بوده است. چهارطاقی محلچه در روستای محلچه، دهستان فیشور، بخش مرکزی شهرستان اوز در ۳۰ کیلومتری غرب شهر اوز واقع است.

چاه و سد تنگه عنوه

وجود ۱۵ حلقه چاه عمیق در دل کوه و سد بزرگ تنگه عنوه نشان از دانش بشر در دوران ساسانیان و عظمت معماری و حفاری آنان در این منطقه بی آب و گرم و خشک بوده است.

قلعه زیردژ هود

قلعه زیر دژ در5/2 کیلومتری شمال روستای هود در دهستان بیدشهر، بخش بیدشهر شهرستان اوز است که از مصالح سنگ و گچ ساخته شده این قلعه بر روی تپه ای نسبتاً بلند که مشرف به دره است قرار دارد. قلعه در بالای تپه ای که حدود یک هکتار مساحت دارد بنا شده است.

قلعه قلات فیشور

قلعه قلات در غرب روستای فیشور مرکز دهستان فیشور از بخش مرکزی شهرستان اوز قرار دارد. این قلعه در یک کیلومتری چهارطاقی محلچه واقع شده است که در کنار آن خانه، نخلستان و ۲ باب آب انبار هم به چشم می‌خورد. قلعه قلات بر تپه ای به ارتفاع ۲ متر بنا شده است و دارای ۴ برج دیده‌بانی است.

سرای زرنگار

خانه حاج رئیس عبدالله زرنگار واقع در میدان خون شهر اوز که بر طبق اصول معماری مناطق گرم و خشک ساخته شده و هم اکنون به عنوان خانه فرهنگ زیر نظر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت دارد. در آن انجمن های مختلف هنری به فعالیت می پردازند. معماری و نوع ساخت این خانه که متعلق به اواخر دوره قاجاری است جلب توجه می کند. به ویژه اینکه این خانه در محلی به نام میدان خون (لرد خون) که خود مکانی دیدنی و تاریخی است و در کنار امامزاده معروف به پیر اولیاء الله قرار دارد.

طبیعت گردی

دریاچه هیرم

دریاچه یا تالاب زیبای هیرم که در ۳۶ کیلومتری شمال شهر اوز و در کنار جاده اوز -جویم- بنارویه، جهرم و در جوار روستای هیرم واقع شده است. این دریاچه زیبا که ۱۷ کیلومتر مربع وسعت و ۳ متر عمق دارد. هر ساله میزبان پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی از کشورهای همسایه شمالی است و هر ساله به طور متوسط ۴ هزار قطعه پرنده مانند حواصیل، لک‌لک، فلامینگو، درنا و… در این دریاچه حضور می‌یابند.

آبگرم هیرم

در شمال دریاچه هیرم اوز، چشمه آبگرمی وجود دارد که در درمان امراض جلدی موثر است. جنس آب این چشمه کلروره بوده و سختی آب چشمه و دریاچه هیرم حدود ۳ هزار میلی گرم در لیتر است و ph آب نشان دهنده حالت اسیدی و قلیایی است.

 

از دیگر مناطق گردشگری شهرستان اوز می توان به:

مسجد بزرگ مصلی، آب‌انبار ملامحمد کرامتی، دژهای کلاته پرویزه عبدالقادری پس‌تنب، موزه مردم‌شناسی اوز، حمام قلات، کاروانسرای لرد میری و عبد کثیر و … اشاره کرد.

چگونه به اوز برویم

در این شهرستان فروگاهی وجود ندارد اما شما می توانید از فرودگاه بین‌المللی آیت‌الله آیت‌اللهی لارستان که در همسایگی شهرستان اوز است استفاده کنید. برای استفاده از قطار هم باید از ایستگاه قطار شیراز برای رسیدن به اوز استفاده کنید. در غیر این صورت نیز باید بوسیله پایانه اتوبوسرانی اوز و یا با ماشین شخصی به این شهرستان سفر کنید.

اگر خیال ماندن در خود شهر اوز را دارید پیشنهاد ما هتل سنتی نریمان (سرای بهروزیان) است. این مجموعه که متعلق به دوران قاجار است در مرکز شهر می باشد و دارای ۲۰ باب اتاق دوخوابه، یک خوابه و سوئیت با ظرفیت ۱۰۰ نفر است و گردشگران داخلی و خارجی با اقامت در سوئیت های سنتی با تلفیقی از چیدمان بسیار زیبای اقامتگاه، هم زمان می توانند از سایر جاذبه های گردشگری مثل قنات های چندهزار انوه، بَدْلَند های لامْبر، آتشکده آذرفرنبغ، چارطاقی محلچه، آبشار فصلی بیدشهر، چشمه آبگرم و دریاچه هیرم با پرندگان مهاجر، موزه مردم شناسی، صنایع دستی و آداب و رسوم منحصر به فرد بازدید و سفر خاطره انگیزی را رقم بزنند.