شهرستان لارستان

لارستان یکی از شهرستان های جنوبی استان فارس با مرکزیت شهر لار است. لارستان در استان فارس در حد فاصل شهرستان‌های داراب، زرین‌دشت، جهرم، قیر و کارزین، خنج، اوز، گراش و لامرد قرار دارد و در شرق و جنوب با حاجی‌آباد، بندرعباس و بستک در استان هرمزگان همجوار است. لارستان با دارا بودن ۵ بخش و ۸ شهر و وسعتی برابر با ۱۲۳۱۱ کیلومتر مربع، بزرگترین شهرستان استان فارس است.

آب وهوا

آب و هوای این شهرستان از نظر تقسیم بندی هواشناسی جزء مناطق گرم و خشک است. متوسط بارندگی در این بخش حدود 203 میلی متر در سال است. میانگین دمای هوای این شهرستان 38 درجه سانتی گراد می باشد.

دين و زبان (گویش)

زبان و گویش ساکنین شهرستان لارستان، لارستانی می‌باشد. گویش لاری از گویش‌های ایرانی جنوب غربی به‌شمار می‌رود که با زبان فارسی و گویش‌های لری و تاتی هم خانواده است. مردم شهرستان لارستان معتقد به دین مبین اسلام و مذاهب شیعه و اهل تسنن هستند.

پوشش گياهي و نمونه جانوري

پوشش گیاهی منطقه از گونه‌های گرمسیری و شامل درخت و درختچه‌های بادام کوهی، کنار، استبرق، بنه، کلخنگ، کیکم، انواع گون گیاهان شورپسند، گز قیچ، نخل، نیزار، پده و گیاهان مرتعی متنوع و پر گل و بعضاً گیاهان داروئی همچون آویشن، بابونه، گلپر، گلرنگ و … و از لحاظ حیات وحش گونه های جانوری شامل پلنگ، گرگ، روباه، گربه وحشی، گراز، خارپشت، کفتار و شغال و در کوهستان‌ها انواع بزکوهی (کل، میش و قوچ) و انواع مارها و خزندگان، لاک پشت و انواع پرندگان شکاری، هوبره، چاخ لق، کوکر، کبوتر، قمری، چکاوک، چک‌چک، جغد، خور، سبزقبا، کبک، تیهو و لیکو ، لاشخور، شهدخوار، سسک، توکا، طرقه، کمرکولی، دارکوب و انواع پرندگان مهاجر مانند حواصیل، لک لک سیاه، اردک، آبچلیک، دیدومک و … یافت می شود.

صنايع دستي

از نمونه های شاخص صنایع دستی این شهرستان می توان به حصیربافی، زرگری لاری، خوس دوزی، سفالگری، چلنگری، سرقلیون، نی و نیاب بافی، گلیم بافی، سپ بافی و … اشاره کرد.

سوغات لارستان

از سوغات این شهرستان می توان به حلوا مسقطی لاری(همانطور که از نام آن پیدا است، حلوایی است با ترکیبی از نشاسته، روغن، مغز پسته، آرد، شکر و رنگ‌های گیاهی.این حلوا منسوب به یکی از شهرهای عمان بنام مسقط است که تجار لارستانی در سفرهایی که به آن شهر داشتند طرز پخت آن را یاد گرفته و به لارستان آوردند. این حلوا هم‌اکنون در بسته‌های زیبا و رنگارنگ و در طعم‌های مختلف به شهرهای دیگر ایران صادر می‌شود) و صنایع‌دستی آن شامل حصیربافی، زرگری لاری، خوس دوزی، سفالگری، چلنگری، سرقلیون، نی و نیاب بافی، گلیم بافی، سپ بافی و …، خرما و محصولات مرتبط با آن و … اشاره کرد.

غذاهای محلی

از غذاهای محلی این شهرستان می توان به انواع نان‌های محلی مانند رگاگ و غذاهایی همچون مهوه (مهیاوه)، کنجه لاری (کبابی بسیار خوش طعم که با ترکیب گوشت (گوساله، گوسفند، مرغ و…) با نوعی ماست تهیه می‌شود و قدمتی چند صد ساله در لارستان دارد)، پپلوس و … اشاره نمود.

داستان لارستان …

لارستان ریشه در هزاره های قبل از میلاد دارد و همواره در طول تاریخ، مرکز رویدادهای مهم تجاری، اقتصادی، مذهبی و سیاسی بوده است، اما اوج شکوفایی آن ابتدا به دوران ساسانیان وجود راه‌های باستانی که از فیروزآباد و استخر از طریق خنج، و علامرودشت و فال و اسیر به طرف بندر باستانی سیراف، و جنوب می‌رفته‌است و آثار آن بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های این رونق و شکوفایی در دوران باستان این شهرستان است.

آغاز تاریخی که هم برای لارستان و هم برای حاکمان محلی آن قابل اعتماد به نظر می‌آید اواخر قرن ششم قمری می‌باشد. پروفسور ژان کالمار می نویسد از لارستان یا سرزمین لار، تا قرن هفتم و هشتم ه.ق ذکری به میان نیامده است. اولین بار منابع قرن هشتم هجری از جمله حمدالله مستوفی از لار خبر داده است. او این شهر را از توابع «شبانکاره» شمرده است. در مجموعه چند جلدی دانشنامه جهان اسلام، لارستان بخشی از ولایت داراب گرد معرفی شده و آمده‌است: «دارابگرد، کوره و شهری قدیمی در ایالت فارس. دارابگرد یکی از پنج کوره ایالت فارس بود که بخشی از نواحی میانی، جنوب و جنوب شرقی استان فارس کنونی یعنی کمابیش محدوده شهرستان‌های داراب، زرین دشت، فسا، جهرم، استهبان، نیریز و لارستان را شامل می شد. لارستان در دوره صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس ولایتی مهم و وسیع در جنوب فارس بوده و سکه تجاری مخصوص خود را ضرب می کرده‌است. اما عصر قاجاریه را می‌توان دوران آرامش قبل از توفان لار به شمار آورد؛ دورانی که با مرگ فتحعلی خان حاکم قدرتمند منطقه، به واسطه ایجاد خلاء قدرت سیاسی در لارستان نمایان شد و در نهایت منجر به دعوت از آیت‌الله سید عبدالحسین لاری و آغاز نهضت مشروطیت شده است.

گردشگری شهرستان لارستان

همانطور که از داستان لارستان پیداست این شهرستان پیشینه هزاران ساله دارد که هنوز نشانه هایی از آنها در دل این شهرستان وجود دارد که دیدن آنها هر بیننده ای را به حیرت وادار می کند، در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

 غار بنوو

غار بنوو در منطقه عماد شهر شهرستان لارستان استان فارس واقع است. غار باستانی بنوو در جنوب روستای عماد ده، مرکز بخش صحرای باغ از بخشهای لارستان فارس قرار دارد. این غار که از شگفتی های طبیعت در این قسمت از کشور پهناور ایران است وسعتی قریب به 3000 متر مربع دارد و با ارتفاعی نزدیک به 50 متر در دل کوه گاوبست از رشته کوههای زاگرس جنوبی واقع شده است. در خصوص نام این غار شگفت انگیز اقوال مختلفی وجود دارد از آن جمله عده ای بر این عقیده اند که نام اصلی آن داد بنیاد ( محلی که برای دادخواهی) می باشد و گروهی دیگرنیز نام آن را بن وو که ریشه لغوی آن در زبان محلی تقریبا” شیبه داد بنیاد هست می دانند. به هر روی آثار به جای مانده در این محل حکایت از آن دارد که این غار قرنها پیش از ورود اسلام، محل سکونت قبایلی بوده است که با آمدن اسلام به جاهای دیگر خارج از ایران کوچ نموده اند. در این غار بیش از 24 حوض جهت جمع آوری آبی که در طول سال از سقف غار به صورت قطره های ممتد میچکد توسط ساکنان اولیه آن ساخته شده است که در حال حاضر تقریبا” 15 عدد آن سالم مانده و به روال گذشته عشایر ساکن در این محل از آبهای جمع آوری شده استفاده های فراوان می برند. از عجایب دیگر این غار این که چشمه آب به غایت شیرین آن در تمام فصول سال چه در سالهای پرباران و چه در خشکسالی جاری است. نوشته های برجای مانده بر سنگها حاکی از آن است که این محل روزگاری محل سکونت افرادی بوده است که زبان سانسکریت داشته اند و البته سمبلهايی در بنوو حكايت از وجود دين شيوا پرستي در عمادده و بخصوص در غار بنوو دارد. هم چنین سنگ نوشته ها و آثار حجاری شده در دل کوه و بر روی سنگها و همچنین منزلگاهها در جاهای مختلف و پراکنده در کوه گاوبست حکایت ازآن دارد که این قبیله نسبتا” بزرگ در جاهای مختلف این کوه زندگی می¬کرده اند که آثاری را مانند برستو(در زبان محلی) یا بارانستان، قلعه قلات، گورستانهای قدیمی که تا چندی پیش اثر آنها قابل مشاهده بود از خود به جای گذاشته اند. تا چند سال پیش معبدی نیز در قسمت جنوبی این غار وجود داشت که در حال حاضر بر اثر سهل انگاریها به کلی ویران شده است.

آتشکده کاریان (آذرفرنبغ)

در مسیر کاریان، از دهستان هرم و کاریان، بخش جویم، شهرستان لارستان در استان فارس و در ۴۲ کیلومتری جنوب غربی جویم در نیمه راه بندر سیراف و دارابگرد قرار دارد. این آتشکده به شکل ذوزنقه طراحی شده است که اضلاع جلویی آن در حدود ۵ متر عرض و ۷ متر ارتفاع دارند. ضلع جلویی روی سکویی به ارتفاع ۵٫۱ متر از سطح زمین واقع شده است. برفراز این سکو در ارتفاع ۳متری بر روی دیواره، حفره‌ای مثلثی شکل وجود دارد. مصالح به کار رفته در دیواره این آتشکده آجر و گل می‌باشد. بر روی صفه آتشکده آثاری از راهرو و اتاق دیده می‌شود که به درون فرو ریخته است. در دوران ساسانی آتشکده‌ی کاریان با آذر فرنبغ، آتش فر‌ِّ بَغانی (درخشانی ایزدی)، یکی از سه آتشدان بهرام ایرانِ مزدایسنیِ آن دوران افروزان بوده. این مکان آتشکده موبدان بوده‌است و یکی از سه آتشکده بزرگ ایران در عهد ساسانیان به‌شمار می‌رفته‌است. این آتشکده یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آتشکده‌ها در زمان ساسانیان بوده و یکی از مهم‌ترین آتش‌های سه‌گانه زردشتی که مختص موبدان بوده، در آن جا می‌سوخته‌است. ساسان جد اردشیر بابکان تولیت این آتشکده را بر عهده داشته و ساسانیان همواره علاقه خاصی به این آتشکده داشته‌اند.

آتشکده کنرو

آتشکده یا چهارطاقی “کِنَرو” قسمتی از یک مجموعه قدیمی با معماری شبیه به برج مادر نادر در نزدیکی روستای براک و شهر لطیفی از توابع بخش مرکزی لارستان است . محل قرار گیری این بنا تقریبا در وسط دو کوه قرار دارد و این امر گواه سرسبزی و حاصلخیزی این منطقه در گذشته است و این گمانه با وجود دو نهر آب از جنس ساروج و سنگ که به سبک رومی است قوی تر می شود

قلعه اژدها پیکر

قلعه اژدها پیکر لار اثری تاریخی از دوران ساسانی بوده که بدلیل استحکام این قلعه را طلسم کیانی می‌نامیدند. قلعه اژد‌ها پیکر لار در غرب شهر تاریخی لار قرار دارد و بر فراز این قلعه چاهی از دل سنگ تراشیده شده که به دولاب مشهور است. دیوارهای این بنا به شکل مربع در ابعاد ۴ متر بوده که قبر مادر نادرشاه افشار بر بالای یک تپه واقع شده‌، و ارتفاع این عمارت از سطح زمین ۹ متر بوده، که از سنگ و گچ ساخته شده که این بنا مربوط به دوران اسلامی (تیموری و صفوی) است. قلعه اژد‌ها پیکردر ضلع شرقی روی یک سطح مرتفع در باختر شهر شیراز قرار گرفته و طول آن ۷۰۰ و پهنای آن ۱۷۰ متر می رسد، این قلعه از سه بخش دیوار سنگی محاطی، قلعه بالایی و میانی تشکیل شده و به جز قلعه بالایی و بنای مشهور به قبر مادر نادرشاه، بقیه قسمت‌های قلعه ویران شده است

مقبره مادر نادر

برج ننه نادر که به آرامگاه مادر نادرشاه هم مشهور است، یک بنای تاریخی مربوط به دوران اسلامی (تیموری و صفوی) است که در کنار یکی از قلعه‌های تاریخی شهرستان لارستان به ‌نام قلعه اژدها پیکر واقع شده‌است. این بنا دارای دیوارهایی در ابعاد ۴٫۵ در ۴٫۵ متر است و شکل بنا نیز مربعی‌شکل می‌باشد. برج ننه نادرشاه افشار بر بالای یک تپه واقع شده‌است و ارتفاع عمارت آن از سطح زمین ۹ متر است. این بنا ساختمانی است که از سنگ و گچ ساخته شده و گنبدی نیز بر فراز آن قرار دارد. دیواره خارجی ساختمان مربع شکل ۸ متر در ۸ متر می‌باشد. کل ارتفاع ساختمان نیز ۹ متر است. دراین بنا سفال‌های فراوانی از دوره تیموری یافت شده‌است. براساس یک داستان تاریخی، این برج با تاریخی که احتمالا یک پرستش‌گاه بوده است، به قبر مادر نادرشاه افشار مشهور شده است.

بازار قیصریه

یکی از آثار مهم معماری، تجاری و تاریخی فارس محسوب می شود. زمان ساخت بازار احتمالا به اوایل قرن هشتم هجری می رسد. این بازار شامل یک چهارسوق هشت ضلعی با سقف گنبدی و در چهارسو، چهار بازار منشعب از آن است. ارتفاع سقف آن 18 متر می باشد. کتیبه ای به خط نستعلیق مربوط به همان زمان پیرامون چگونگی ساخت بازار در دهانه داخلی آن قرار داده شده است. بازار قیصریه شامل دو راسته بازار شرقی غربی و شمالی- جنوبی است که در هر کدام 24 دهانه حجره وجود دارد.

باغ نشاط

باغ نشاط درکنار رودخانه خشک در مرکز شهر قدیم لار قرار دارد. عمارت باغ مربوط به دوره صفویه بوده و شامل بنای دو طبقه با زیرزمین است. در وسط شاه نشین عمارت، منفذی 8 ضلعی جهت نورگیری و تهویه هوای زیرزمین قرار دارد. زیرزمین این عمارت در سال های اخیر به عنوان زورخانه سنتی و این بنا در دوره های بعد از صفوی به عنوان دارالحکومه مورد استفاده بوده است. درکنار عمارت، حمام با سقف هلالی و ستون های سنگی مارپیچ و آهک بری های زیبا واقع شده است.

کاروانسرای نو

این کاروانسرا دقیقا در ضلع جنوبی( روبروی ) میدان قیصریه لار ( شهید نصیری لاری ) واقع شده است . حاوی تعدادی زیادی اتاق و مغازه می باشد. این اثر مربوط به دوره صفویه است کاشیکاری وآجر کاری آن حائز اهمیت است.

کاروانسرای بنارویه

کاروانسرای بنارویه بنایی تاریخی واقع در روستای بنارویه از توابع شهرستان لارستان در جنوب استان فارس، یکی از نقاط دیدنی استان فارس در جنوب ایران است. این بنا یکی از کاروانسراهای شهرستان لار است که در ناحیه بنارویه و در پشت مسجد امامزاده امیراحمد واقع شده‌است. این کاروانسرا به دستور مادر «حاکم عوض بیگ» یکی از حکمرانان لار ساخته شده و به نام او وقف شده‌است. این کاروانسرا از سنگ ساخته شده و دارای ۲۸ حجره می‌باشد. براساس اشعاری که بر روی دیوارهای آن نگاشته شده، این کاروانسرا در تاریخ ۱۰۸۵ﻫ..ق (دوره صفویان) ساخته شده‌است.

آب انبار آرد فروشان

در فارس و در شهر قدیم لار ، محله آرد فروشان و در محوطه شمالی بازار قیصریه آب انباری قرار دارد که بازمانده از عصر صفوی است. بر اساس کتیبه ای که بر سر در آن موجود است این آب انبار در عصر ناصری تعمیر شده است. این آب انبار دارای شش دهانه برای دسترسی به آب بوده است که در مقطعی سه دهانه آن مسدود شده است. کتیبه پیش گفته در بالای دهانه شمالی قرار دارد و به خط نستعلیق است. طرح آب انبار مدور است و از مخزنی مدور و گنبد و گلدسته ای حجاری شده از سنگ تشکیل شده است.

آب انبار آقا

آب انبار آقا در فارس، در محله پیرغیب شهر قدیم لار، مجاور سمت جنوب شرقی بقعه میر علی بن حسین قرار دارد و دارای یک دهانه ورودی برای استخراج آب است. اصل بنا مربوط به دوره صفویه است این آب انبار ساختمانی است دایره‌ای شکل با سقف مخروطی و مخزن آبی به عمق تقریبی ۱۴ متر که در زیر سطح زمین ساخته شده است. آب انبار دارای چهار دهانه بوده است که سه دهانه آن مسدود شده است. مصالح به کار رفته در آن سنگ با ملات گچ و ساروج است

آب انبار سید جعفری (برکه سید جعفری)

این برکه یکی از قدیمی ترین آب انبارهای لار می باشد که در مسیر غربی شهر لار قرار دارد. قطر طاق بزرگ آن 14 متر و ارتفاع آن 10 متر می باشد عمق منبع آب 20 متر است. آب آن از طریق شبکه آب رسانی عصر صفویه تامین می شده است. برکه دارای هفت دهانه (تیتَخ) می باشد که برخی از آنها هم اکنون مسدود است . آشامیدنی این اهالی از این دو برکه تامین می شود. برخی این آب انبار را بزرگترین آب انبار مسقف ایران دانسته اند.

آب انبار های برکه بگال اول و دوم

لارستان به دلیل آنکه در منطقه ای کم آب قرار دارد سرشار از بناهای آبی ارزشمندی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. آب انبار های لارستان از این جمله اند. این آب انبارها که بیشتر بازمانده از عصر صفوی و قاجار هستند از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده اند و دارای طراحی های جذاب و دیدنی هستند. برای نمونه دو آب انبار با طرح صلیبی در این منطقه جلب توجه می کند.

آب انبار پیر غیب

آب انبار پیر غیب در استان فارس و شهرستان لار قرار دارد و بازمانده از عصر صفوی است. طبق کتیبه ای که در سر در شمالی آن قرار دارد ساخت آن در 1084 ه.ق و به دستور محمد علی بیگ ذوالقدر صورت گرفته است. محمد علی بیگ پس از برادرش قنبر علی بیگ به حکومت لار دست یافت. این بنا دارای پنج دهانه برداشت آب است که چها دهانه آن مسدود شده است. مخزن آن از سنگ و ساروج ساخته شده و سقف کاهگل است. بنا داری گلدسته سنگی حجاری شده ای است. طرح بنا مدور و قطر مخزن آن 5/13 است.

قلعه قدمگاه

مجموعه قلعه قدمگاه که محلی‌ها اعتقاد دارند قدمگاه حضرت علی (ع) بوده در قسمت شمالی شهر لار قرار دارد. این قلعه به‌دلیل کاربرد نظامی آن در گذشته بر فرار کوه ساخته شده است. از این مجموعه آب‌انبار، چاه، دیوار و بقایای دو برج باقی مانده است. قلعه قدمگاه هم در زمان ساسانیان ساخته شده و به دلیل شیب تند کوه از سه جهت غیرقابل دسترسی بوده است. در دوره حکومت صفویان، قلعه تخریب شد و امروزه آنچه مشاهده می‌شود تنها باقی مانده آن تخریب است.

 

طبیعت گردی شهرستان لارستان

گنبدهای نمکی لارستان

گنبدهای نمکی متعدد در لارستان چهره این منطقه بزرگ از کشور را دگرگون کرده‌اند. گنبدهای نمکی که از رسوبات نمک طی میلیون‌ها سال به سطح زمین می‌رسند و همیشه در حال رشد هستند گنبدهای نمکی در لارستان امروزه به ارتفاعات مهمی تبدیل شده که با تنوع رنگ‌ها، چشم‌ها به آن خیره می‌گردد و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری در لارستان به‌شمار می‌آیند علاوه بر جذب توریست منابع غنی از معادن مختلف را در خود جای داده‌اند که در راس آن‌ها نمک و از دیگر ذخایر معدنی گوگرد، اورانیوم، آهن، سولفات، گرانیت و… می‌توان نام برد

دریاچه هیرم

دریاچه هیرم که در زبان محلی به آن هی بای می‌گویند، دارای آب شور و چشمه آب معدنی است که در تابستان مسافران زیادی برای درمان بیماری‌های پوستی به این دریاچه سفر می‌کنند. در زمستان‌ها دریاچه هیرم میزبان پرندگان مهاجر است. پرورش ماهیان سازگار با آبگرم و شور نیز در این دریاچه رونق دارد. دریاچه هیرم در بخش اوز در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از لار قرار دارد.

منطقه حفاظت‌شده هرمود

منطقه حفاظت‌شده هرمود در بین استان‌های فارس و هرمزگان واقع است. این منطقه که در شرق لارستان و در مرز مشترک استان فارس و هرمزگان قرار گرفته در حدود ۲۰۱٬۶۲۵ هکتار وسعت دارد و به علت داشتن شرایط خاص زیستگاهی، از نظر برخورداری از گونه‌های گیاهی و جانوری خاصِ مناطق گرمسیری و قوچ لارستان، یکی از مناطق بی‌نظیر و قابل توجه گردشگاهی و پژوهشی است. طبق مصوبه شورای عالی محیط‌زیست ۲۰۱ هزار هکتار تحت عنوان منطقه حفاظت شده در ۴۰ کیلومتری شرق لار به نام هرمود اعلام شد. بخشی از رودخانه شور که از غرب به شرق جاری است سراسر مرز شمالی منطقه را تشکیل می‌دهد. مرز غربی و جنوبی منطقه جاده لارـ بندرعباس است. هدف از اعلام این منطقه به عنوان منطقه حفاظت شده حفاظت از قوچ نادر لارستان است. چشم‌اندازهای زیبای منطقه به خصوص کوه شب به ارتفاع ۲٬۶۸۲ متر بلندترین کوه لار در دشت جیحون با پوشش گیاهی عالی است.

از دیگر مناطق گردشگری شهرستان لارستان می توان به:

بنای پیرسرخ، مسجد جامع لار، پل و بند رودخانه خشک، آب انبارهای دهان شیر، آب انبار بازار کهنه، آب انبار باغ نشاط، آب انبار سید بابا بزرگ 2، آب انبار نصرالله کوریچان، کاروانسرای گلشن، کاروانسرای بازرگان، کاروانسرای حاج غلامرضا معتمد، کاروانسرای نیمه وسه نخود، کاروانسرای ۴ برکه، کاروانسرای پشت سنگر، کاروانسرای دهکویه، کاروانسرا های صحرای باغ، کاروانسرای بست فاریاب، امامزاده میرعلی بن حسین (ع) و … اشاره کرد.

چگونه به لارستان برویم

برای سفر به لارستان شما می توانید از فرودگاه بین‌المللی آیت‌الله آیت‌اللهی لارستان استفاده کنید. برای استفاده از قطار هم باید از ایستگاه قطار شیراز برای رسیدن به لارستان استفاده کنید. در غیر این صورت نیز باید بوسیله پایانه اتوبوسرانی لارستان و یا با ماشین شخصی به این شهرستان سفر کنید.

اقامت در لارستان

پیشنهاد ما برای اقامت در شهرستان لارستان هتل جهانگردی لار است که در شهر جدید لار بنا شده است. بازسازی هتل جهانگردی لار در سال ۱۳۸۵ به اتمام رسید و اکنون با امکانات بسیار خوب در محیطی زیبا پذیرای مهمانان گرامی می‌باشد.