شهرستان ممسنی
شهرستان ممسنی از شهرستان های غربی استان فارس می باشد که از جنب به شهرستان کازرون، از غرب به استان های بوشهر و کهگیلوله و بویراحمد و از شرق به شهرستان سپیدان محدود است. شهرستان مَمَسَنی یکی از شهرستان‌های تاریخی و کهن استان فارس در ایران است. مرکز این شهرستان، شهر نورآباد می‌باشد. شهرستان ممسنی از لحاظ جغرافیایی در غرب شیراز قرار گرفته‌است و پیش تر بخشی از شهرستان کازرون بوده است.
آب وهوا
این منطقه از نظر آب و هوایی دارای دو نوع آب و هوای سرد و معتدل است و دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل می‌باشد، بخش‌هایی از جنوب آن متأثر از جریان‌های گرم و خشک جنوبی ایران، دارای اقلیم گرم و خشک‌تری است. میانگین دمای سالانه آن 21 درجه سانتی‌گراد می باشد و میانگین بارندگی شهرستان 600 میلی‌متر در سال می‌باشد.
دين و زبان (گویش)
مذهب مردم ممسنی شیعه می باشد و مردم شهرستان ممسنی به زبان لری سخن می‌گویند. زبان لری ممسنی با دیگر زبان‌های لری مثل لرستانی، بختیاری و حتی بویر احمدی تفاوت دارد.
پوشش گياهي و نمونه جانوري
پوشش گياهي اين منطقه از نوع جنگلی و کوهپايه‌اي است. پوشش گياهي آن در رديف مراتع متوسط قرار دارد از نظر پوشش گیاهی در منطقه درختان بنه، بادام کوهی، گز، گلابی وحشی، بلوط، ارژن و … گیاهانی مانند قارچ، جاشیر، پیاز کوهی، بیلهر، لیزک، ریواس درمنه، انواع گون، خار شتر، میخک، فرفیون، شاه تره، کلاغک، پنیرک، لاله، بنفشه و … در آن وجو دارد. و حیات وحش این منطقه شامل: کل و بز، قوچ و میش، روباه، پلنگ، گرگ، خرگوش، تشی، شغال و … پرندگانی چون: کبک، تیهو، دلیجه، سارگپه معمولی ، بلدرچین، طرقه، چکاوک، دم جنبانک ابلق، پرندگان شکاری و … همچنين از خزندگان انواع مارها، سوسمارها و لاک پشت را مي توان نام برد که در منطقه زندگي مي کنند.
صنايع دستي
از نمونه های شاخص صنایع دستی این استان می توان به قالی بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی با طرح های ترکی و لری اشاره کرد.
سوغات ممسنی
از سوغات این شهرستان می توان به صنایع دستی شامل جاجيم بافي، گليم بافي، گبه بافي، سوزني بافي، انگور، عسل و … را نام برد.
غذاهای محلی
از غذاهای محلی ای شهرستان می توان به آش دوغ، شله ماشکی، شله مجکی، آش کارده، انواع نان های محلی و … اشاره کرد.
داستان ممسنی …
وجود جنگل‌ها و مراتع گسترده، منابع غنی آب و خاک، دشت‌های حاصلخیز و کم‌شیب، تنوع آب و هوایی و گیاهی و شکار فراوان همه و همه شرایط مساعد و مطلوبی بودند تا تمدن‌های اولیه پیش از تاریخ در این اقلیم پهناور شکل گرفته، رشد و نویافته و سده‌ها دوام بیاورد و آثار آن تا به امروز بر جای بماند. آثار بجا مانده از دوران پیش از تاریخ در این شهرستان مربوط به هزاره سوم تا هشتم پیش از میلاد است که در قالب تپه‌های باستانی نمایان است. دوران تاریخی این شهرستان نیز مربوط به اوایل هزاره سوم پیش از میلاد و حکومت عیلامیان می‌باشد. اما این شهرستان در دوران هخامنشیان به اوج شکوه و رونق خود می رسد.
در زمان سامانیان مرکز ولایتی که ممسنی در آن قرار داشت، شهر شاپور در چند کیلومتری کازرون بود که نوشته‌اند در زمان تزلزل حکومت سامانیان، به وسیله ابوسعید شبانکاره با خاک یکسان شد؛ ولی در زمان حکومت سلجوقیان دوباره تعمیر و بازسازی شد و رونق گذشته خود را بازیافت. منطقه‌ای که ممسنی در آن ایجاد شده‌است، اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر دامداری بوده‌اند، قرار گرفت. به همین خاطر، اولین اقوام ساکن در این شهر قوم شول بوده‌اند. در تاریخ پس از اسلام برای اولین بار نام ممسنی را در حوادث مربوط به سال‌های ۱۱۶۵ و ۱۱۶۶ می‌بینیم و آن وقتی است که جعفرخان زند برادرش محمدخان را برای مجازات ایلات سلحشور ممسنی روانه ناحیه کرد و باید دانست که خاندان زند با طوایف ممسنی روابط خویشاوندی داشت. مادر محمدخان زند از ممسنی بود. فتحعلی‌شاه در سال ۱۲۴۵ ه.ق در سفر به خوزستان و لرستان از چنارشاهیجان و سراب بهرام گذر کرد و در فهلیان چادر زد. فهلیان در آن زمان مرکز ناحیه ممسنی بود.
گردشگری شهرستان ممسنی
همانطور که از داستان شهرستان ممسنی پیداست این شهرستان ریشه در هزاره هشتم قبل از میلاد دارد که دیدن آنها هر بیننده ای را به حیرت وادار می کند که در برگیرنده سکونت گاه انسان های اولیه، دوره پیش از تاریخ، دوران باستانی و … را شامل می شود که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
لیدوما
لیدوما نام یکی از شهرهایی است که در نوشته‌های هخامنشی از آن نام برده شده‌است و در راه شاهی بین تخت جمشید و شوش قرار داشته‌است. در گل‌نوشته‌های تخت جمشید از ۲۶ شهر میان تخت جمشید تا شوش نام برده شده‌است. این اثر تاریخی احتمالاً مربوط به ۵۵۰ سال پیش از میلاد است. اما براساس یافته های جدید باستان شناسان در این منطقه سکونتگاه‌هایی از هزاره ششم پیش از میلاد تا ۵۰ میلادی در آن منطقه پیدا شد. مساحت این محوطه باستانی در حدود یک‌هزار متر در ۵۰۰ متر مربع است که در بیشتر نقاط آن آثار باستانی یافت می‌شود، همچنین در غرب کاخ لیدوما و در ۳۵۰ متری آن تپه‌ای باستانی واقع شده که بر روی آن کتیبه‌ای سنگی وجود دارد. این بنا از نظر ابعاد ساختمانی چهارمین بنای بزرگ هخامنشی پس از بناهای شوش، پاسارگاد و تخت جمشید (پارسه) است. این شهر که در کتیبه‌های تخت جمشید (پارسه) با عنوان لیدوما از آن نام برده شده یکی از بناهای مهم حکومتی زمان هخامنشیان به‌شمار می‌رود.
آتشکده میل اژدها
میل اژدها یا آتشگاه یا دیمه‌میل یا میل آزاد مربوط به دوره اشکانیان است و در هفت کیلومتری غرب شهر نورآباد ممسنی در شمال غرب استان فارس واقع شده است که در دره‌ای در کنار کوه تنگ کله واقع است. در این منطقه هیچ آبادی وجود ندارد. این میل در کنار یکی از راه‌های مهم باستانی و در دامنه کوهی سنگلاخ و نسبتاً سرسبز قرار دارد. میل اژدها یکی از معدود مناره‌هایی بازمانده از دوران پیش از اسلام است. این اثر از لحاظ شکل و ظاهر مانند کعبه زردشت و برج زندان پاسارگاد، چهارگوش است. در این برج آتش مقدس نگهداری می‌شد و از آنجا آتش را به سایر نقاط می‌بردند. آتشدانی نیز بر فراز برج وجود داشته است.
نقش برجسته بهرام
درمنطقه سرآب بهرام درجنوب ممسنی و در فاصله 9 کیلومتری سمت راست جاده شیراز- نورآباد، نقش برجسته صخره ای از دوران ساسانی وجود دارد که به واسطه وجود چشمه آبی در کنار آن به نقش سرآب بهرام معروف شده است. در این نقش‌برجسته پنج نفر بر روی سنگ کنده‌کاری شده اند. در میانه بهرام دوم در حالت نشسته دیده می‌شود که شمشیر خود را به نشانه توانمندی، نیرومندی، اقتدار و قدرت با هر دو دست نگه داشته است. انتساب این نقش‌برجسته به بهرام دوم، به دلیل شکل تاج منحصربه‌فرد این پادشاه است، چرا که در زمان ساسانیان هر پادشاه تاج یا تاج‌های ویژه خود را داشته است. در دو سوی پادشاه، از هر سو دو تن از بزرگان کشور ایستاده‌اند که انگشت اشاره دست خود را به نشانه بزرگداشت و احترام به پادشاه، بالا نگه داشته‌اند.
قلعه سفید
یا دژ سفید از قلعه‌های مشهور این شهرستان با فاصله اندکی از شهر نورآباد در شمال شرق آن واقع شده‌است. قدمت آثار باستانی به‌جای‌مانده آن را حداقل به دوران ساسانیان مربوط می‌دانند. بر فراز باقی‌مانده‌های این دژ، آثار بارگاهی به نام حاجی رستم و قلعه‌های سنگ و ساروجی، قبرستان، سنگ‌نوشته، حصارها و آثار باغ‌هایی قدیمی دیده می‌شود.
کاروانسرای ممسنی
در پنج کیلومتری شرق پل مورد در منطقه جاوید ممسنی فارس خرابه کاروانسرایی در شرق روستای شکروه و بدره به چشم می خورد. این اثر احتمالا به دوره صفوی تعلق دارد. طول آن در حدود 40 متر و عرض آن 30 متر بوده است. در سه کیلومتری شمال کاروانسرای بدره ، کاروانسرای بربید قرار دارد. این کاروانسراها بر سر راه غربی فارس به شوش و بین النهرین قرار دارد و یادآور زمانی است که کاروان ها و قافله های بسیاری از این منطقه گذر می کردند.
امامزاده درب آهنی یا سیدعلا الدین محمد (ع)
بقعه امامزاده سیدعلا الدین محمد (ع) در شمال شرقی شهر نورآباد واقع شده است. این مقبره مدفن یکی از فرزندان امام موسی کاظم (ع) و دختر بزرگوارشان می باشد. این امامزاده شامل دو بنای قدیمی و نوساز است. ساختمان قدیمی شامل یک فضای چهارگوش در وسط با سقفی هلالی با تزئینات ساده گچبری و ساختمان جدید شامل یک شبستان است که در وسط آن ضریح قلمکاری شده قرار دارد.
طبیعت گردی
تنگ بوان
این منطقه ییلاقی که در زبان محلی تنگ بون نامیده می‌شود در حاشیه جاده فرعی نورآباد به جاده اصلی شیراز-اردکان واقع شده‌است و سالانه هزاران میهمان را جذب خود می‌کند. تنگ بوان وسعتی حدود ۱۲۰ هکتار دارد و به فاصلهاندکی از شهر نورآباد واقع شده‌است. بوان دارای چندین چشمه و آبشار است، که در فصل تابستان باعث مطبوع شدن هوای این منطقه گردیده.
روستای هرایرز
در زبان محلی هررز دارای قدمتی تاریخی است، در سال ۱۳۶۴ در اثر زلزله‌ای ۵ ریشتری قابلیت سکونت را از دست داد و ساکنان آن به شهرکی نوساز در جوار روستای خومَه‌زار منتقل شدند و اکنون به استثنای عده‌ای از دامداران، تقریباً خالی از سکنه است. این روستا در سال‌های پر باران یکی از زیباترین تفرجگاه‌های منطقه، خصوصاً در فصل بهار است. در این منطقه دو رودخانه پرآب فصلی و چندین چشمه همیشگی جریان دارد که محیط سرسبز و دل‌انگیزی را در مسیر خود به وجود آورده‌اند.
از دیگر مناطق گردشگری شهرستان ممسنی می توان به:
امامزاده شاه زاده علاءالدین، بنای عمارت، بنای کل لوله، شهر قدیمی چشمه سردو، قلعه شاه جهان احمد، قلعه چرو، قلعه ککا و … اشاره کرد.
چگونه به ممسنی برویم
در این شهرستان فروگاهی وجود ندارد، دارای ایستگاه قطار نیز نمی باشد. پیشنهاد ما برای سفر به این شهرستان استفاده از خودرو شخصی می باشد تا گردشگران بتوانند از مناظر و زیبایی های این شهرستان بیشتر لذت ببرند و اگر هم علاقه ای به سفر با خودرو شخصی ندارید می توانید از پایانه اتوبوس رانی شهرستان ممسنی استفاده نمایید.
اقامت در ممسنی
پیشنهاد ما برای اقامت در خود شهرستان ممسنی هتل آپارتمان لیدوما نورآباد است. این هتل آپارتمان فعالیت خود را در سال ۱۳۸۶ آغاز کرد. ساختمان این هتل در سه طبقه بنا شده و دارای ۱۲ باب سوئیت می باشد. مهمانان گرامی ضمن اقامت در هتل آپارتمان یک ستاره لیدوما نورآباد ممسنی می توانند از طبیعت زیبا و مناطق گردشگری اطراف این شهرستان نیز دیدن کنند.
برای مسافرانی که به بوم گردی علاقه مند هستند نیز اقامتگاه های بوم گردی چویل که در منطقه دشمن زیاری، روستای قائدان واقع شده است گزینه خوبی است. این اقامتگاه بوم گردی با حفظ سبک سنتی و مرسوم منطقه بازسازی و آماده ارائه خدمات گردشگران می باشد. این اقامتگاه بوم گردی ظرفیت پذیرایی و اسکان حداکثر 35 گردشگر را دارد.
